عنوان: سند راهبردی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی- اهداف و اقدامات کلان
- نام دیگر: ندارد
- تاریخ طرح اولیه: ۱۷ خرداد ۱۴۰۱
- ارايه دهنده:شورای عالی فضای مجازی
- تاریخ به روز رسانی: ۱۱ مرداد ۱۴۰۱
شرح و تاریخچه
این سند همزمان با هشتاد چهارمین جلسه شورای عالی فضای مجازی به ریاست ابراهیم رییسی در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۴۰۱ مصوب شد. بخش چشم‌اندازهای آن در روز ۱۷ خرداد ۱۴۰۱ و در جلسه ۷۱ این شورا مصوب شده بود.
این سند اهداف، چشم‌اندازها و اقدامات کلان در افق ۱۴۱۰ تنظیم شده است. به عبارتی، در این سند هدف‌هایی دیده شده که قرار است جمهوری اسلامی تا سال ۱۴۱۰ به آن برسد. بررسی تجربه دیگر کشورها، پژوهشهای داخلی، دستورهای رهبر ایران درباره فضای مجازی مواردی است که در تنظیم این سند موثر بوده‌اند.
اهداف:
برای تحقق اهدافی که گفته شد، این سازمان‌ها به تفکیک مسئول شده‌اند. نظارت بر عملکرد و راهبری کارکردشان نیز بر عهده مرکز ملی فضای مجازی است:
– شورای عالی فضای مجازی:
+ تکمیل و بروزرسانی شبکه ملی اطلاعات با الویت ارایه خدمات پایه فضای مجازی (پیام‌رسان،موتور جست‌وجو، سیستم عامل و خدمات مراکز داده (دیتاسنتر)
+ساماندهی و توسعه اینترنت اشیاء
+استقرار نظام هویت معتبر
+ الزامات و اقدامات مرتبط با منظومه‌های ماهواره‌ای (Satelite) در فضای مجازی
+ استقرار نظام رسانه‌ای فضای مجازی
+ طراحی نظام فضای مجازی سالم، مفید و ایمن (صیانت از کودک و خانواده)
– وزارت ارتباطات:
+ طراحی نظام اقتصاد دیجیتال (با همکاری اعضای کارگروه اقتصاد دیجیتال دولت پس از تصویب شورای عالی تنظیم مقررات فضای مجازی )
+ طراحي نظام حکمراني داده‌ها (با همکاری قوه قضاییه، ستاد کل نیروهای مسلح، صدا و سیما، مرکز آمار و وزارتخانه‌های ارشاد، علوم، بهداشت، امور اقتصادی و اطلاعات، پس از تصویب شورای عالی فضای مجازی)
+ طراحي دولت هوشمند و ارائه خدمات قضايي، انتظامي، سلامت، تجارت، آموزش،حمل‌ونقل، گردشگري و پولي-بانکي روی سکوهای داخلی (با همکاری قوه قضاییه، ستاد کل نیروهای مسلح، اعضای شورای اجرایی فناوری اطلاعات، پس از تصویب شورای عالی تنظیم مقررات فضای مجازی)
– معاونت حقوقی ریاست جمهوری: طراحی نظام حقوقی فضای مجازی
– قوه قضاییه: طراحی نظام قضایی فضای مجازی
– فرماندهی انتظامی: طراحی نظام انتظامی فضای مجازی (با همکاری سپاه پاسداران و وزارت اطلاعات، پس از مصوبه کمیسیون عالی امنیت فضای مجازی)
– وزارت علوم: طراحی نظام علم، تحقیقات، فناوری و نوآوری در فضای مجازی (با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت علمی ریاست‌جمهوری و وزارتخانه‌های ارتباطات، صنعت و معدن و آموزش و پرورش، پس از تصویب کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
– وزارت امور خارجه: طراحی نظام دیپلماسی فضای مجازی مرتبط با شرکت‌های فراملی، دولت‌ها، نهادهای بین‌المللی و معاهدات بین‌المللی فضای مجازی (با همکاری قوه قضاییه، ستاد کل نیروهای مسلح، معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری، صدا و سیما و وزارتخانه‌های ارتباطات، اطلاعات و ارشاد)
– شورای عالی امنیت ملی: طراحی نظام دفاع سایبری در فضای مجازی (با همکاری مرکز ملی فضای مجازی و پس از تصویب شورای عالی امنیت ملی)
– وزارت ارشاد:
+طراحی نظام سرگرمی، بازی و ارزش‌بخشی به اوقات فراغت در فضای مجازی (با همکاری صدا و سیما، سازمان تبلیغات اسلامی و وزارتخانه‌های کشور، ارتباطات، ورزش، آموزش و پرورش و پس از تصویب کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی کشور)
+توسعه نظام محتوا و خدمات محتوایی فضای مجازی (با همکاری قوه قضاییه، صدا و سیما و وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، میراث فرهنگی، صنعت، ارتباطات و اقتصاد)
+ ساماندهی تبلیغات تجاری در فضای مجازی (با همکاری وزارت صنعت، ارتباطات و سازمان صدا و سیما، پس از تصویب کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
+ترویج و ارتقای سواد فضای مجازی (با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت ارتباطات و سازمان پدافند عامل، پس از تصویب کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
+طرح ارتقای ظرفیت مشارکت‌های مردمی و تشکل‌های مردم‌نهاد در فضای مجازی (وزارتخانه‌های کشور و علوم، سازمان بسیج و صدا و سیما،پس از تصویب کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
– وزارت کار:
+طراحی نظام نیروی انسانی در فضای مجازی (با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت علمی ریاست‌جمهوری، سازمان اداری و استخدامی کشور و وزارت ارتباطات، پس از تصویب کمیسیون عالی تولید محتوای فضای مجازی)
+ ساماندهی بازار کار متناسب با تحول مشاغل فضای مجازی (با همکاری سازمان امور اداری و استخدامی و وزارتخانه‌های دارایی، صنعت، علوم، آموزش و پرورش، پس از تصویب کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی)
– وزارت اقتصاد:
+به کار‌گیری فناوری‌های نوین پولی و بانکی در فضای مجازی (با همکاری وزارت ارتباطات و بانک مرکزی، پس از تصویب کمیسیون عالی تنظیم مقررات)
+طراحی نظام رمزارز بومی و خارجی (با همکاری قوه قضاییه، وزارتخانه‌های صنعت،نیرو، ارتباطات، اطلاعات، اطلاعات سپاه، فرماندهی انتظامی و بانک مرکزی، پس از تصویب کمیسیون عالی تنظیم مقررات)
– معاونت علمی ریاست‌جمهوری:
+طراحی نظام به کار‌گیری فناوری‌های نوین فضای مجازی از قبیل هوش مصنوعی، بلاک‌چین، پردازش کوانتومی و علوم داده (با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی، کارگروه اقتصاد دیجیتال دولت و صدا و سیما، پس از تصویب کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی)
+ تامین زیرساخت‌های تکنولوژیک برای توسعه خط و زبان فارسی در فضای مجازی (با همکاری وزارتخانه‌های ارشاد، ارتباطات، علوم و فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پس از تصویب کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
– سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی: طراحی نظام دیپلماسی عمومی فضای مجازی (با همکاری شورای عالی امنیت ملی، وزارت امور خارجه، صدا و سیما و مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، پس از تصویب ستاد رسانه‌ای فضای مجازی کشور)
– وزارت کشور:
+ طراحی نظام شهر هوشمند بومی (با همکاری وزارتخانه‌های راه،ارتباطات، اطلاعات، فرماندهی انتظامی و شهرداری کلان‌شهرها، پس از تصویب کمیسیون عالی تنظیم مقررات فضای مجازی)
+ ساماندهی تبلیغات سیاسی از جمله انتخابات و کمپین‌ها (با همکاری شورای نگهبان، مجلس، وزارت ارشاد، جامعه اطلاعاتی، صدا و سیما)
– سازمان تبلیغات اسلامی: ساماندهی تبلیغات اسلامی در فضای مجازی (با همکاری وزارت ارشاد، صدا و سیما، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پس از تصویب کمیسیون ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
– وزارت آموزش و پرورش:
+ طراحی نظام آموزش فضای مجازی (با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی، صدا و سیما و وزارت ارتباطات، پس از تصویب کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
+ طراحی نظام تعلیم و تربیت هوشمند (با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی پس از تصویب کمیسیون ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
– وزارت علوم: طراحی نظام آموزشی مربوط به نظام آموز عالی (با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی، صدا و سیما و وزارتخانه‌های ارتباطات و بهداشت پس از تصویب کمیسیون عالی ارتقای تولید محتوای فضای مجازی)
– مرکز مدیریت راهبردی افتا: طراحی نظام توسعه صنعت داخلی افتای کشور (با همکاری وزارتخانه‌های ارتباطات، دفاع، سازمان پدافند غیرعامل و فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی،پس از تصویب کمیسیون عالی امنیت فضای مجازی کشور پس از تصویب
– مرکز ملی فضای مجازی:
+تحول ساختاری نظام حکمرانی فضای مجازی کشور (پس از تصویب شورای عالی فضای مجازی)
+طراحی نظام جامع تنظیم‌گری (پس از تصویب شورای عالی فضای مجازی)
+طراحی نظام امنیت فضای مجازی (با پیشنهاد وزارت اطلاعات و پس از مصوبه شورای عالی امنیت فضای مجازی کشور)
+طرح تحول مرکز ملی فضای مجازی (پس از مصوبه شورای عالی فضای مجازی)
اثرات
این سند تمام کاربران اینترنت در ایران را تحت تاثیر از جنبه‌های مختلف قرار می‌دهد. ایجاد محدودیت در دسترسی کاربران تحت نام‌هایی مثل صیانت از کودکان، اینترنت ملی و سامانه‌های بومی در حال حاضر نیز باعث اختلال در دسترسی کاربران به محتوای اینترنت شده‌اند؛ به نحوی که همه محتوای اینترنت در اختیار کاربران ایرانی قرار ندارد.
دست داشتن نهادهای نظامی و امنیتی مثل وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه، سازمان پدافند غیرعامل، سازمان بسیج و… در تهیه ساختارهای مرتبط با اینترنت نیز رویه جدیدی است که در این سند گنجانده شده است.
ساختارهایی مثل کمیسیون‌ها و شوراهای عالی جدیدی نیز در این سند پیش‌بینی شده که پیش‌تر وجود نداشته‌اند و دستورکار یا شیوه فعالیت‌شان نیز در این سند تدوین نشده است.
مخالفان
موافقان
رهبر جمهوری اسلامی- شورای عالی فضای مجازی
منابع
- https://www.qavanin.ir/Law/Attribute/299152