سیاستگذاری‌‌ها

کاپیتولاسیون دیجیتال؛ اینترنت طبقاتی برای فعالان صنعت گردشگری

بحث سیمکارت گردشگری بدون فیلتر با آمدن رونالدو به ایران داغ شده بود، قرار است در اختیار ایرانی‌های فعال در صنعت گردشگری هم قرار بگیرد

همزمان با ورود رونالدو به ایران، بحث سیم‌کارت گردشگری در ایران مطرح شد؛ سامانه‌ای که دسترسی آزاد را برای گردشگران خارجی و فعالان صنعت گردشگری مثل هتلداران و راهنمایان گردشگری فراهم می‌کند و شهروندان کشور را پشت در جا می‌گذارد. 

در صورت اجرایی‌شدن، این برنامه آمیزه‌ای از اینترنت طبقاتی و طرح محدودکننده صیانت را در سطحی تازه برقرار می‌کند. اینترنت طبقاتی، چشم‌انداز حکومت برای ارایه دسترسی به اینترنت براساس طبقه صنفی یا جایگاه اجتماعی افراد است که در سیمکارت گردشگری بخش خاصی از جامعه مشمول نوع خاصی از دسترسی به اینترنت می‌شوند. 

در کنار این،‌ چنین برنامه‌ای منجر به اجرای خاموش طرح صیانت نیز می‌شود؛ برنامه‌ای که هدفش داخلی‌کردن تمام دسترسی‌ها به محتوای مورد نیاز کاربران و برآورده کردن نیاز همه از طریق اینترنت ملی است. حاکمیت این هدف محدودیت‌زا را پنهان هم نکرده و حتی برایش تبلیغ نیز می‌کند. به عنوان نمونه،‌ ۲۲ شهریور ۱۴۰۲، عزت‌الله ضرغامی، وزیر گردشگری ایران گفت، رونالدو برای این‌که بتواند با دوستان و خانواده‌اش در تماس باشد،‌باید پیام‌رسان بومی ایتا و بله را نصب کند.

ایده سیم‌کارت بدون فیلتر با نام تجاری سیم‌کارت گردشگری اولین‌بار عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات ۴ اسفند ماه ۱۴۰۱  اعلام کرد که در آن، اپ‌هایی مثل اینستاگرام و تلگرام فیلتر نشده‌اند.

واکنش‌های منفی به این ایده تبعیض‌آمیز آن‌چنان زیاد بود که یک روز بعد، وزارت ارتباطات بیانیه‌ای منتشر کرد و گفت، سیم‌کارت گردشگری یک پیشنهاد بوده و برنامه‌ای برای آن وجود ندارد.

سید علی مجتهدزاده، وکیل حقوق بشر در مقاله‌ای که ۵ اسفند ۱۰۴۱ در روزنامه شرق منتشر کرد، نوشت:

«برنامه‌ای که از سوی آقای زارع‌پور اعلام شده، چیزی نیست جز یک «کاپیتولاسیون اینترنتی»؛ یعنی دادن امتیازات و حقوقی مضاعف به شهروند خارجی در‌ حالی‌که شهروند ایرانی از همان امتیازات و حقوق به شکل عمومی محروم است.»

کاپیتولاسیون اینترنتی به این دلیل به سیمکارت گردشگری اطلاق شده که به واسطه این سیم‌کارت، اینترنت آزاد سهم گردشگران است در حالی که مردم ایران از اینترنت آزاد و سریع  بی‌بهره‌اند. 

طرح‌هایی برای ارایه اینترنت با دسترسی تبعیض‌آمیز پیش‌تر نیز با عنوان اینترنت خبرنگاری وجود داشته و هنوز نیز ادامه دارد. اینترنت فناوران و اینترنت استادان دانشگاه انواع دیگری از اینترنت طبقاتی است که در دوره وزارت عیسی زارع‌پور، دسترسی به اینترنت را طبق صلاح‌دید حاکمیت و براساس موقعیت اجتماعی افراد به آنها ارایه می‌کند.

به جز تبعیض در حق دسترسی به محتوای اینترنت، با توجه به نیاز بالای کاربران به استفاده از اینترنت بدون فیلتر، می‌توان با اطمینان بالایی ادعا کرد که رواج سیم‌کارت گردشگری در ایران منجر به ایجاد بازاری غیررسمی اما پرسود خواهد شد. 

سواستفاده از نیاز به اینترنت آزاد توسط نزدیکان به حکومت ایران پیش‌تر هم سابقه داشته است. به عنوان نمونه حمید رضازاده، فرزند انسیه‌ خزعلی از کسانی است که متهم است تحت نام یک شرکت کانادایی فیلترشکن ارایه می‌کرده است- در بازار فیلترشکن‌ها سهم داشته‌اند. 

با توجه به نیاز فراوان بازار از سویی و بستن دست فروشندگان فیلترشکن از طریق برنامه‌هایی مثل جرم‌انگاری فروش فیلترشکن که عیسی زارع‌پور،‌ وزیر ارتباطات از حامیان جدی آن است، می‌توان انتظار داشت که این بازار به دست بانیان جدیدی بیفتد که، از تعقیب قضایی مصون هستند.

ایجاد چنین مصونیت‌هایی برای خودی‌ها پیش‌تر هم در ایران سابقه داشته است تا فرایندهای مطلوب حکومت سریع‌تر و با سدت‌بازتری انجام شود. برای مثال، اعضای کمیته مولدسازی اموال‌دولتی ایران در برابر فعالیت‌های اقتصادی بسیار بزرگ از مصونیت قضایی برخوردار هستند

علی‌اصغر شالبافیان، معاون وزیر گردشگری  ۲ مهر ۱۴۰۲  به خبرگزاری دولتی ایسنا گفت که، طرح سیم‌کارت گردشگری به اصرار عزت‌الله ضرغامی (وزیر گردشگری) پیگیری شده و رای کمیته فیلترینگ (کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه) را جلب کرده است. دادستانی، وزارت ارتباطات و نیروی انتظامی نیز همراه با وزارت میراث فرهنگی جلساتی در این باره داشته‌اند و قرار است به جز گردشگران، این سیمکارت را برای هنل‌ها، راهنمایان تور و دفاتر خدمات مسافرتی نیز بگذارند؛ ایده‌ای که به نظر می‌رسد برای کم کردن بار منفی «کاپیتولاسیون» از سیم‌کارت گردشگری صورت پذیرفته باشد. 

با وجود مخالفت‌ فعالان استارتاپ‌های حوزه گردشگری و فناوری در ایران و معین‌الدین سعیدی، نماینده مجلس در ایران که این طرح را شرم‌آور و یک کاپیتولاسیون فرهنگی خوانده بود و نیز واکنش‌های منفی فعالان حق دسترسی به اینترنت در خارج از ایران، به نظر می‌رسد طرح تبعیض‌آمیز سیم‌کارت بدون فیلتر گردشگری و اینترنت طبقاتی در حال پیگیری است. 

لایحه عفاف و حجاب برای کاربران اینترنت: اعمال فشار بر کاربران، شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های پخش ویدیو

لایحه عفاف و حجاب (با اسم کامل لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب) که برای مقابله حاکمیت با طرفداران پوشش اختیاری ۲۹ شهریور ۱۴۰۲ در صحن مجلس مصوب شد.

این طرح محدودیت‌های مختلفی را برای کاربران شبکه‌های اجتماعی و کسب‌وکارها پیش‌بینی کرده است. فیلتربان در این گزارش به محدودیت‌های این لایحه برای شهروندان ایرانی پرداخته است. 

برنامه‌ریزی برای ایجاد بورس تخصصی فناوری 

به گزارش پیوست به تاریخ ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ ، کمیسیون تلفیق برنامه هفتم وزارت اقتصاد را مکلف کرده با همکاری وزارت ارتباطات اقدام به ایجاد بورس تخصصی فناوری کنند. 

مجوز سندباکس (محیط آزمون) وزارت ارتباطات صادر شد

به گزارش پیوست در ۲۱ شهریور ۱۴۰۲، کارگروه مدیریت یکپارچه و هماهنگی محیط‌های آزمون، مجوز یک‌ساله سندباکس (Sandbox) وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را صادر کرد. این مجوز «در راستای انجام ماموریت سازمان فناوری اطلاعات ایران در حوزه تنظیم‌گری» صادر شده است. 

شورای عالی انقلاب فرهنگی مسوولیت صدا و سیما در صوت و تصویر فراگیر را ابلاغ کرد

بنا به خبر سایت دیجیاتو در ۱۱ شهریور ۱۴۰۲، شورای عالی انقلاب فرهنگی، مسوولیت تنظیم‌گری، صدور مجوز و نظارت بر رسانه‌های فعال در عرصه صوت و تصویر فراگیر را به عهده سازمان صدا و سیما قرار داده است.

این رسانه‌ها شامل رسانه‌های «کاربر محور» و «ناشر محور» (VOD) و نیز شبکه نمایش خانگی به ویژه تولید سریال‌ها و برنامه‌های تلویزیونی و امثال آن هستند. 

تبدیل اصلاحیه به یک سند محدودکننده جدید: ایجاد رگولاتوری ارایه مجوز برای مراکز خدمات ابری

روزنامه دنیای اقتصاد، ۱۸ شهریور ۱۴۰۲ در گزارشی مدعی شد که سند پیش‌نویس اصلاحیه  اصول حاکم بر رتبه بندی مراکز داده  معروف به مصوبه ۲۴۷ کمیسیون تنظیم مقررات که در ابتدای تابستان ۱۴۰۲ قرار بود اصلاحاتی در آن صورت گرفته و مطابق با دیدگاه فعالان کسب و کار دیجیتال اصلاح شود، به جای اصلاح، تغییر کرده و قرار است رگولاتور جدیدی در زمینه مجوزدهی خدمات ابری به کسب‌وکارها ایجاد کند.

از آن‌جایی که این سند هنوز منتشر نشده،‌ فیلتربان نمی‌تواند به طور مستقل جزییات آن را تایید کند.

آگهی‌دهنده‌های املاک باید احراز هویت شوند

مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، ۳ مهر ۱۴۰۲ به ایلنا گفت، از این به بعد پلتفرم‌های درج آگهی باید به سامانه املاک و اسکان متصل شوند تا هویت مالک آگهی‌های مسکن احراز شود. بر این اساس، هویت و مشخصات ملک مربوط به مالکینی که خانه‌ها را آگهی می‌کنند، باید در سامانه املاک و اسکان تایید شود.

احراز هویت، جمع‌آوری داده و پایش زندگی روزمره شهروندان روی بستر شبکه ملی اطلاعات از برنامه‌های بلندمدت حاکمیتی است که در لایحه برنامه هفتم توسعه به آن اشاره شده و همین حالا نیز از طرف دستگاه‌های مختلف دولتی در حال اجراست. 

تغییر شیوه ارز تامین‌شده برای واردات گوشی‌های ۶۰۰ دلار به بالا

به گزارش ایسنا، در ۲۹ شهریور ۱۴۰۲، نرگس باقری زمردی، مدیر کل دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت به دفتر فناوری داده و اطلاعات و امنیت فضای مجازی ابلاغ کرد: «تغییر محل تامین ارز گوشی تلفن همراه بالای ۶۰۰ دلار صرفا به «ارز صادراتی غیر» در سامانه جامع تجارت اعمال شود.» 

ارایه پیش‌نویس سند ملی توسعه هوش مصنوعی در ایران به شورای عالی انقلاب فرهنگی 

هادی عاشری، معاون ستاد هوش مصنوعی و رباتیک ۱۸ شهریور ۱۴۰۲  به خبرگزاری مهر گفت: «پیش‌نویس سند ملی هوش مصنوعی در نهاد معاونت علمی تهیه شده و برای بررسی بیشتر به شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده‌است.» از اهداف این طرح، ایجاد یونیکورن‌های هوش مصنوعی است. 

برنامه برای توسعه ۷۵ درصدی شبکه ملی اطلاعات تا پایان سال ۱۴۰۲

بنا به خبر ایسنا به تاریخ۲۷ شهریور ۱۴۰۲، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات ایران از برنامه برای توسعه شبکه ملی اطلاعات تا ۷۵ درصد، تا پایان سال ۱۴۰۲ خبر داد و ابراز امیدواری کرد، در همین زمان،‌ «بخش قابل توجهی»‌ از مردم به فیبر نوری متصل شوند.