شبکه

اقدامات جدید مقامات با هدف تقویت نگه‌داشتن ترافیک در داخل کشور

دولت ایران سه ماه بعد از اعتراضات اینترنتی و فشار مالی وارد آمده بر ارایه‌دهندگان خدمات شبکه در کشور، همچنان سیاست محلی‌سازی را به پیش می‌برد.

اختلالات اینترنتی در دی‌ماه ۱۴۰۱ همچنان ادامه پیدا کرد و یکی از بزرگترین موارد آن، اختلال بزرگ اینترنتی در ۲۸ دی ۱۴۰۱  بود. شواهد این قطعی در سایت مرکز تبادل ترافیک تهران (IXP) قابل‌مشاهده است اما درباره آن شفاف‌سازی صورت نگرفته است.

مرکز تبادل ترافیک تهران تیرماه ۱۳۹۲ در مجتمع ارتباطی امام خمینی وابسته به شرکت ارتباطات زیرساخت راه‌اندازی شد. مرکز دولتی موسوم به شرکت ارتباطات زیرساخت خدمات زیرساختی ارتباطی را برای تمام «آی‌اس‌پی‌»های (مراکز ارایه خدمات اینترنتی)‌ فراهم می‌کند و ضمنا وظیفه کنترل تمام درگاه‌های بین‌المللی در ایران را برعهده دارد. مرکز امام خمینی پس از اطلاعیه دولت در خصوص لزوم جداسازی ترافیک داخلی و بین‌المللی راه‌اندازی شد.

مرکز تبادل ترافیک به خدمات‌دهندگان سرویس اینترنت (آی‌اس‌پی‌ ها) امکان می‌دهد که بتوانند داده‌های مرتبط با شبکه خودشان را با یکدیگر مبادله کنند. به عبارت دیگر، وظیفه این مراکز کاهش بخشی از ترافیک شبکه‌ است که باید حذف شود. با توجه به زیرساخت‌های ایران و ساختار شبکه ملی اطلاعات، مرکز تبادل ترافیک تهران نقش مهمی در توزیع ترافیک در داخل کشور و جلوگیری از دسترسی به مراکز تبادل داده خارجی ایفا می‌کند.

به نظر می‌رسد، برخی از تغییرات اخیر در این مرکز تبادل داده با هدف جداسازی ترافیک داخلی از بین المللی – در پی چند ماه اعتراضات مجازی، محدودیت شدید اینترنت و قطع اینترنت تلفن همراه ایجاد شده است.

این تغییرات زمانی اعمال شد که، بررسی‌کنندگان ارتباطات اینترنتی با استفاده از داده‌های این مرکز – که از طریق سایت مرکز تبادل داده تهران در دسترس عموم قرار داشت – متوجه اختلالاتی در این مرکز شدند. هرچند این اختلال‌ها بر ارایه خدمات تاثیر می‌گذارند اما لزوما اختلالی در دسترسی کاربر نهایی ایجاد نمی‌کنند.

اسکرین‌شات از نمودار وضعیت ترافیک داخلی سایت مرکز تبادل داده تهران. منبع: هفته‌نامه کارنگ
اسکرین‌شات از نمودار وضعیت ترافیک داخلی سایت مرکز تبادل داده تهران منبع <a href=httpstwittercomKarangweeklystatus1615644995733577728>هفته‌نامه<a> کارنگ

دلیل این اختلال همچنان نامشخص است و مسئولان حاکمیتی هیچ داده یا توضیحی در این باره ارایه نداده‌اند. در عین حال، سایت مرکز تبادل داده تهران که به عنوان یک منبع عمومی برای بررسی وضعیت شبکه در اختیار عموم و خبرنگاران بود، توسط حکومت غیرفعال شد.

اوایل بهمن‌ماه شرکت ارتباطات زیرساخت اسناد فنی را برای همه «آی‌اس‌پی»های متصل به مرکز تبادل داده تهران فرستاد که از آنها می‌خواست برای جلوگیری از وقوع هر مشکلی در آینده، دستورالعمل‌های ویژه‌ای را دنبال کنند. در این سند، هیچ توضیحی درباره دلیل این اختلالات ارایه نشده‌است. براساس گزارشی که هفته‌نامه کارنگ (تاریخ انتشار: ۱۰ بهمن ۱۴۰۱) در همین باره منتشر کرده، اسنادی از این دست برای اولین بار خطاب به آی‌اس‌پی‌ها و اشخاص متصل به مرکز تبادل ترافیک تهران ارسال می‌شود.

اختلال‌های قابل‌توجه

دی‌ماه: براساس داده‌های «‌آی‌.او.دا»‌ یک اختلال اینترنتی در این روز در ایران دیده می‌شود. با این وجود، مقامات حاکمیتی در این باره توضیحی ارایه ندادند.

۱۸ دی‌ماه: براساس داده‌های «‌آی‌.او.دا»‌ یک اختلال اینترنتی در این روز در ایران دیده می‌شود. با این وجود، مقامات حاکمیتی در این باره توضیحی ارایه ندادند.

۲۷ دی‌ماه: در ساعت ۱۵ و سی دقیقه به وقت محلی، رادار ابر آروان اختلال شدیدی را در ترافیک داخلی نشان داد. براساس اطلاعیه منتشر شده توسط ابر آروان، قطعی‌های مکرر برق در مرکز داده ابرآروان در صبح باعث ایجاد برخی اختلالات و عدم ارایه خدمات ابرآروان شده بود.

رادار ابرآروان اختلال در ترافیک داخلی را نشان می‌دهد
رادار ابرآروان اختلال در ترافیک داخلی را نشان می‌دهد

۲۹ دی‌ماه: در سال‌های اخیر ، قطع اینترنت در زمان برگزاری کنکور به عنوان راه‌کار حاکمیتی برای جلوگیری از تقلب عمومیت یافته است. در جریان کنکور امسال، یک روز قبل از برگزاری کنکور سوالات لو رفته در یک کانال تلگرامی منتشر شد.

یکم بهمن‌ماه: براساس داده‌های «‌آی‌.او.دا»‌ یک اختلال اینترنتی در این روز در ایران دیده می‌شود. با این وجود، مقامات حاکمیتی در این باره توضیحی ارایه ندادند.

۵ بهمن‌ماه: در این روز اینترنت به مدت ۱۰ دقیقه در کشور به شدت مختل شد. هرچند مسوولان دولتی این قطعی اینترنت را تایید کردند اما دلیلی برای آن ارایه نداده‌اند. آنها گفتند، علت این اتفاق در دست بررسی است.

۹ بهمن‌ماه: براساس داده‌های «‌آی‌.او.دا»‌ یک اختلال اینترنتی در این روز در ایران دیده می‌شود. با این وجود، مقامات حاکمیتی در این باره توضیحی ارایه ندادند.