در این اپیزود از لایه هفتم، با حضور نس-نت و مارک پشم‌فروش، بررسی می‌کنیم چطور استارلینک در ایران به یک گزینه‌ی واقعی برای دسترسی آزاد به اینترنت تبدیل شده، با وجودی که همچنان پرهزینه و محدود به قشر خاصی است. درباره نحوه تهیه، خطرات امنیتی و راهکارهای استفاده‌ی امن از استارلینک صحبت می‌کنیم و نگاهی داریم به تلاش‌های دولت برای کنترل این فناوری و آخرین وضعیت پرونده ایران و استارلینک در سازمان جهانی مخابرات. اما پرسش اصلی اینجاست: حکومت ایران تا کِی می‌تواند جلوی موج فناوری و اینترنت آزاد بایستد؟
ورود استارلینک به ایران، نقطه عطفی در نبرد میان فناوری و سانسور اینترنتی به شمار می‌رود. در کشوری که دسترسی آزاد به اطلاعات سال‌هاست با فیلترینگ، قطعی‌های سراسری و کنترل شدید دولتی محدود شده، حضور یک اینترنت ماهواره‌ای با قابلیت دور زدن زیرساخت‌های داخلی، امید تازه‌ای برای میلیون‌ها کاربر ایرانی ایجاد کرده است. استارلینک، محصول شرکت اسپیس‌اکس تحت مدیریت ایلان ماسک، می‌تواند نظم موجود در کنترل جریان اطلاعات را به چالش بکشد و افق تازه‌ای برای آزادی بیان، فعالیت مدنی و حتی آموزش و ارتباطات باز کند.
طبق گزارش چهارم انجمن تجارت الکترونیک ایران، استفاده از استارلینک در این طی یک سال گذشته ۲۰ برابر شده است. نشریه فوربس نیز در گزارشی تاکید می‌کند که با وجود عدم فعالیت رسمی استارلینک در ایران، در حال حاضر بیش از ۲۰ هزار نفر از این سرویس استفاده می‌کنند.
مسئولان وزارت ارتباطات سال گذشته اعلام کردند که استارلینک ملزم به رعایت قوانین سرزمینی ایران شده است و اتحادیه جهانی مخابرات از آمریکا خواسته است که این شرکت را به همکاری با جمهوری اسلامی ملزم کند.
حال اما پاسخ رسمی ایالات متحده به درخواست اتحادیه جهانی مخابرات نشان می‌دهد که این ادعا چیزی بیشتر از یک برداشت خوش‌بینانه از سوی مسئولان جمهوری اسلامی نبوده است.
در این نامه، واشینگتن تأکید کرده است که نه اسپیس‌ایکس و نه دولت آمریکا هیچ تعهدی برای همکاری با ایران یا محدود کردن پوشش استارلینک ندارند. آمریکا همچنین تصریح کرده است که نمی‌تواند قوانین فیلترینگ و مرزهای دیجیتال ایران را اجرا کند.
بازار سیاه استارلینک در ایران
در ماه‌های گذشته بازار سیاه استفاده از فناوری استارلینک در ایران به‌شدت داغ شده است. گزارش‌ها نشان می‌دهد که یک پایانه استارلینک با قیمت حدود ۱۲۰۰ دلار در تهران فروخته می‌شود و هزینه اشتراک ماهانه اون ۵۵ تا ۷۰ دلار است. خیلی از فروشنده‌ها تجهیزات را از کشورهای همسایه وارد می‌کنند و کاربران هم با روش‌های خاصی هزینه‌های اشتراک را پرداخت می‌کنند.
این در شرایطی است که استفاده از استارلینک در حال گسترش سریع در منطقه است. به تازگی در پاکستان ایستگاه‌های زمینی این فناوری نصب شده‌اند و حتی یمن هم برای استفاده از آن مجوز گرفته است.
گسترش سریع این فناوری در اطراف ایران به دسترسی راحت‌تر به آن برای کاربران ایرانی می‌انجامد.
از سوی دیگر داستان اینترنت ماهواره‌ای به استارلینک ختم نمی‌شود و به زودی سرویس‌های مشابه دیگری نظیر IRIS در اروپا نیز، توسعه پیدا خواهد کرد.
در وضعیت فعلی و طبق گزارش کلودفلر، اینترنت ماهواره‌ای استارلینک تاثیر محسوسی روی ترافیک اینترنت ایران گذاشته است. یعنی از تعطیلات نوروز پارسال، ترافیک شبکه استارلینک (AS14593) در ایران رشد چشمگیری داشته که نشان می‌دهد کاربران بیش از پیش به استارلینک روی آورده‌اند.
اثرات مثبت و منفی حضور استارلینک در ایران
گسترش میزان استفاده از استارلینک در ایران، جمهوری اسلامی را از پیشبرد برخی از پروژه‌ها مانند «قطعی اینترنت» بر حذر داشته است. چرا که با حضور اینترنت ماهواره‌ای یک شبکه گسترده مردمی در ایران شکل گرفته است تا در صورت قطعی کامل اینترنت در ایران ارتباط با خارج از کشور قطع نشود.
همچنین پروژه اینترنت ملی که پروژه پرهزینه و زمان‌بری برای حکومت جمهوری اسلامی بوده با وجود استارلینک بی‌معنا شده است.
علاوه بر گسترش مدام استفاده از استارلینک انتظار می‌رود در سال‌های آینده پروژه‌هایی همچون «دایرکت تو سل» و تکنولوژی‌های جدید ماهواره‌ای پروژه‌های جمهوری اسلامی برای کنترل هرچه بیشتر کاربران را به پروژه‌هایی مرده بدل کنند..
چگونگی عملکرد استارلینک در ایران
در ایران فروش استارلینک به صورت قانونی و رسمی ممکن نیست و این تکنولوژی و در بازار سیاه خرید و فروش می‌شود. پایانه‌های استارلینک اغلب از جنوب کشور و کردستان عراق به صورت قاچاق وارد می‌شود.
به همین دلیل برای تهیه سخت افزار این فناوری باید فروشنده مورد اعتماد پیدا کرد. کارشناسان پیشنهاد می‌کنند تا برای رعایت امنیت، یافتن یک فروشنده امن را از اطرافیان و حلقه نزدیکان آغاز کنید.نصابان ماهواره‌ای مورد اعتماد هم گزینه خوبی برای یافتن فروشنده امن استارلینک هستند.
یکی از مهم‌ترین توصیه‌ها، رعایت پروتکل‌های خرید امن است؛ از تلفن شخصی خود و با نام واقعی خود برای تماس با فروشندگان استفاده نکنید. برای مثال از طریق اپلیکیشن تلگرام می‌توانید نام و شماره تلفن خود را مخفی کنید و از این روش با فروشندگان تماس بگیرید.
پس از تنظیم قرار دیدار با فروشنده اولین قدم بررسی « کیت نامبر» حک شده روی جعبه دستگاه در سایت استارلینک دات کامل است که اگر دستگاه آزاد بود نشان دهنده سالم بودن دستگاه است.
کارشناسان همچنین اکیدا توصیه می‌کنند که برای پرداخت، از پول نقد و یا کریپتو استفاده شود و اطلاعات حساب و کارت‌های بانکی به هیچ وجه به فروشندگان این سخت‌افزار منتقل نشود.
پس از خرید دستگاه، فعال‌سازی و شارژ ماهیانه دستگاه اهمیت دارد. به دلیل اینکه به طور رسمی ایران در حوزه استارلینک قرار ندارد، تنها طرح «روم آن لیمیتت» در این کشور کار می‌کند. به همین دلیل کاربر ایرانی می‌تواند دستگاه خود را در هر کشوری که این طرح را دارد، فعال کند.
قیمت اشتراک ماهیانه در کشورهای مختلف متفاوت است. کاربران می‌توانند در کانال نس‌نت لیستی از قیمت‌ها را مشاهده کنند.
دستگاه‌های تولیدی استارلینک بنا بر منطقه جغرافیایی تولید می‌شوند و استفاده از دستگاه تولیدی برای هر منطقه در منطقه دیگر جغرافیایی، تخلف محسوب می‌شود و جریمه دارد.
از روی پریز برق هر دستگاه مشخص می‌شود که این دستگاه برای چه کشوری طراحی شده است و باید بر اساس مختصات جغرافیایی و مقایسه آبونمان‌های هر کشور، فعال سازی دستگاه کاربران ایرانی صورت بگیرد.
چطور مسایل امنیتی را در حین استفاده از استارلینک رعایت کنیم؟
هرچند امکان بسیار غیرمحتمل رصد دستگاه‌های استارلینک از طریق پهپاد دوربین‌های نظارتی در ساختمان‌ها وجود دارد اما رصد کاربران استارلینک در ایران بیشتر از طریق ردپای دیجیتال و سایبری امکان پذیر است.
هر نوع فعالیت آنلاین و ورود به اپ‌ها و وب‌سایت‌های داخلی از طریق استارلینک می‌تواند ردپایی برای شناسایی توسط جمهوری اسلامی باقی بگذارد.
استفاده از وی‌پی‌ان‌های خارجی مانند سایفون و یا لنترن یکی از روش‌های مفید و موثر برای پنهان کردن آی‌پی آدرس‌ها و جلوگیری از ردیابی کاربران از سوی حکومت است.
از آنجایی که استفاده از وی‌پی‌ان روی دستگاه استارلینک امکان ندارد، باید روتری تهیه کنید که دو ابزار «نیبرلینک» و «نس‌نت کانکت» را بتوان روی آن قرار دارد.
ابزارهای نس‌نت نیز با تنظیم این وی‌پی‌ان، به شما این امکان را می‌دهد که استارلینک خود را با کاربران دیگر به اشتراک بگذارید.
یکی از راه‌های دیگر برای حفظ امنیت استارلینک، تفکیک اتصالات شبکه با استفاده از برخی ابزارهاست. از جمله این ابزارها می‌توان به نیبرلینک (NeighborLink ) و نس‌نت کانکت (NessNet Connect) اشاره کرد. برخی از دستگاه استارلینک نرم‌افزارهای تفکیک شبکه را پشتیبانی می‌کنند و هنگام خرید باید به این موضوع دقت کرد.
سی‌تی لینک،(CT Link Systems) ابزار دیگری است که این امکان را به کاربر می‌دهد که در صورت دورشدن از پایانه استارلینک، همچنان به خدمات آن دسترسی داشته باشد. با این روش می‌توانید بدون نیاز فیلترشکن، امکان استفاده از استارلینک خود را به دوستان و آشنایان،حتی در شهرهای دیگر هم بدهید.
استارلینک برای اینکه کار کند نیاز دارد که دیدی از آسمان داشته باشد تا با ماهواره‌ها ارتباط بگیرد.اپلیکیشن استارلینک می‌تواند به شما این امکان را بدهد که موقعیت مناسب برای قراردادن دستگاه را شناسایی کنید.
« دایرکت تو سل»؛ چقدر تا رسیدن به آن فاصله داریم؟
عبارت “دایرکت تو سل” (Direct to Cell) به فناوری‌ای اشاره دارد که امکان ارتباط مستقیم میان گوشی‌های موبایل و ماهواره‌ها را بدون نیاز به برج‌های مخابراتی زمینی فراهم می‌کند.
به زبان ساده، این تکنولوژی به گوشی‌های معمولی (نه لزوماً ماهواره‌ای) اجازه می‌دهد از طریق ماهواره مستقیماً به شبکه متصل شوند تا بتوانند پیامک بفرستند و تماس بگیرند یا حتی داده اینترنتی دریافت کنند؛ مخصوصاً در مکان‌هایی که پوشش زمینی وجود ندارد (مثل مناطق دورافتاده یا مواقع بحران).
این فناوری به‌ویژه در پروژه‌هایی مثل Starlink Direct to Cell از شرکت اسپیس‌اکس استفاده می‌شود و می‌تواند انقلابی در دسترسی جهانی به ارتباطات موبایلی ایجاد کند.
با این حال هنوز این تکنولوژی در مرحله مقدماتی و آزمایشی در ایالات متحده قرار دارد و در هیچ جای جهان هنوز قابل استفاده نیست.
این در حالی است که بسیاری از دلالان اینترنتی با طرح این ادعا دست به فروش امکاناتی مانند تلفن ماهواره‌ای یا سیم کارت‌های ماهواره‌ای می‌زنند که تنها روی آن‌ها «رومینگ»فعال است.
