در مقابله با موج سانسور و محدودیت‌های اینترنتی، سازمان‌ها و گروه‌های مختلفی برای دفاع از آزادی بیان و دسترسی به جریان آزاد اطلاعات فعالیت می‌کنند. یکی از این سازمان‌ها «اونی» (Ooni) نام دارد؛ یک طرح غیرانتفاعی با نرم‌افزاری متن‌باز که با هدف مستندسازی سانسور اینترنت در سراسر جهان فعالیت می‌کند.
اونی با ارائه اپلیکیشن OONI Probe به تمامی کاربران این امکان را می‌دهد تا به طور مستقل مسدودسازی وب‌سایت‌ها، برنامه‌های پیام‌رسان و ابزارهای دور زدن سانسور در اینترنت را اندازه‌گیری کرده و عملکرد شبکه را بررسی کنند. هدف این سازمان، توانمندسازی مردم و کاربران عادی برای شناسایی و افشای کنترل‌های اطلاعاتی در اینترنت است.
این سازمان با همکاری سازمان‌ها و نهادهای دیگر گزارش‌های تحقیقاتی را منتشر می‌کند که به صورت دقیق و تفصیلی موارد سانسور اینترنت در سراسر جهان را مستند می‌کنند. این گزارش‌ها شامل اندازه‌گیری‌های جمع‌آوری شده توسط OONI Probe بوده و به عنوان شاخص اندازه‌گیری سانسور توسط فعالان حقوق بشر، خبرنگاران و وکلا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ماریو زاینو، پژوهشگر دانشگاه هاروارد که در زمینه سنجش تغییرات و میزان سانسور اینترنت در سطح جهان با سازمان اونی همکاری می‌کند، بر این باور است که شفافیت دقیقی در سطح جهانی درباره اینکه در بستر اینترنت چه چیزی مسدود شده و این مسدودسازی چه زمانی انجام شده است، وجود ندارد. او می‌گوید: «مطالعات ما در دهه گذشته نشان داده است که تقریباً همه کشورهای جهان نوعی از سانسور را بر اینترنت اعمال می‌کنند. آنچه از کشوری به کشور دیگر متفاوت است، نوع محتوای مسدود شده و همچنین تأثیری است که این مسدودسازی به بار می‌آورد.»
زاینو می‌افزاید: «ما شاهد یک الگوی جهانی هستیم که در آن، هم‌زمان با رویدادهای سیاسی مانند انتخابات یا اعتراضات، معمولاً سانسور در اینترنت افزایش می‌یابد. این الگوی تکرار شونده نشان می‌دهد که اقدام به سانسور اینترنت ممکن است تلاشی از سوی دولت‌ها یا حکومت‌ها برای سرکوب اعتراضات یا تاثیرگذاری بر تحولات سیاسی باشد. وقوع چنین سانسورهایی در طول انتخابات ، موجب افزایش نگرانی در مورد فرایندهای دموکراتیک می‌شود. به صورتی کلی می‌توان گفت نهادهای حاکمیتی اغلب از سانسور اینترنت به عنوان ابزاری برای تقویت وضع موجود استفاده می‌کنند.»
با کمک جامعه جهانی، اونی تاکنون بیش از یک میلیارد اندازه‌گیری شبکه از بیش از ۲۰۰ کشور جهان را در پایگاه داده خود منتشر کرده است. این داده‌ها زوایای مختلف و گستردگی سانسور اینترنت در سطح جهان را به تصویر می‌کشند.
به گفته زاینو، اغلب محتوای مسدود شده از شبکه‌ای به شبکه دیگر و حتی در داخل یک کشور متفاوت است. او در این رابطه توضیح داد: «ما به دنبال راهی برای فهمیدن رویکرد متفاوت نهادهای قدرت در شبکه‌های مختلف بودیم. . روش ما برای رسیدن به پاسخ این سوال ، توانمندسازی مردم در سراسر جهان برای اجرای آزمایش‌های مختلف بر روی شبکه‌هایی بود که به آن‌ها متصل هستند تا بتوانند بررسی کنند که چه چیزی مسدود شده است.»
زاینو در ادامه درباره چالش‌های این روش می‌گوید: «اجرای آزمایش‌ها روی یک شبکه برای دیدن اینکه چه چیزی مسدود شده است کافی نیست. برای مثال، دیگر کاربران شبکه چطور باید از نتایج آزمایشی که در ایران، قرقیزستان یا ایتالیا اجرا می‌شود، مطلع شوند؟ به همین دلیل ما یک «پایگاه داده باز» را ایجاد کردیم، تا مردم در سراسر جهان بتوانند به طور مداوم اندازه‌گیری‌های شبکه را در آن ثبت کنند. به این ترتیب، همه ما می‌توانیم بر اساس داده‌های تجربی شبکه، از وضعیت دسترسی و سانسور اینترنت در سراسر جهان آگاه شویم.»
اونی با ارائه ابزارهای رایگان و کاربرپسند، این امکان را برای همگان فراهم می‌کند تا در رصد و مستندسازی سانسور اینترنت مشارکت کنند. Ooni Probe یک برنامه رایگان است که در طول ۱۲ سال گذشته در حال توسعه بوده و برای اندروید و iOS در دسترس است و از فروشگاه‌های معتبری همچون اپ استور، گوگل پلی، پس کوچه و F-Droid می‌توان آن‌را دریافت کرد. این برنامه قابل نصب بر روی تلفن همراه و همچنین لپ‌تاپ است.
Ooni Probe شامل آزمایش‌های مختلفی است که به طور خودکار روی شبکه مورد استفاده کاربر اجرا می‌شوند. این آزمایش‌ها دو نوع لیست از وب‌سایت‌ها را بررسی می‌کنند: لیستی از وب‌سایت‌های بین‌المللی مانند Facebook.com و یوتیوب و لیستی از وب‌سایت‌های مربوط به هر کشور که توسط کاربران Ooni Probe در آن کشور ارائه می‌شود.
اونی ماموریت خود را تضمین اینترنت آزاد برای همه مردم جهان از طریق افزایش شفافیت در مورد سانسور اینترنت می‌داند و از همه کاربران می‌خواهد تا با اجرای OONI Probe به این اندازه‌گیری‌ها کمک کنند.
هر یک از ما می‌توانیم در تضمین آزادی اینترنت و حقوق دیجیتال نقش داشته باشیم. با استفاده از ابزارهایی مانند «اونی» و مشارکت در پروژه‌های شهروندی، می‌توانیم به شفافیت بیشتر در فضای مجازی کمک کرده و صدای خود را علیه سانسور و محدودیت‌ها بلند کنیم. این مشارکت جمعی، احتمالا تنها کلید دستیابی به اینترنت آزاد و امن برای همگان است.
