از ۱۲ فروردین تا ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۱، مصادف با ادامهی تعطیلات نوروزی بود و به همین مناسبت سیاستگذاریها سرعت کمتری داشت. رویداد مهم این ماه، رای مجلس در مورد «طرح صیانت» بود که تصویب آن به آینده موکول شد.
در نخستین روزهای سال نو، کاربران با افزایش بیسابقهی تعرفه اشتراک اینترنت روبرو شدند. این گرانی بهناگزیر بسیاری را از دسترسی به اینترنت محروم میکند.
در این ماه ایرانیان شاهد اختلالهای اینترنتی گسترده و طولانی بودند که گاه چندین روز به درازا کشید و بیشترین تاثیر را بر کاربران تهران، اردبیل، و فارس داشت. مانیتور شبکهی این ماه دربرگیرندهی جزییات بیشتری از این اختلالها است.
آینده نامعلوم «طرح صیانت»
۲۲ فروردین ۱۴۰۱مجلس شورای اسلامی در یک نشست غیرعلنی تصمیم گرفت تصویب «طرح صیانت» را به تعویق بیندازد و کمیسیون مشترک ۱۹ نفرهای که قرار بود تصمیم نهایی را در این مورد بگیرد فعلاً به کار خود ادامه نخواهد داد.
در ابتدا قرار بود یک کمیسیون ویژه مشترک طرح صیانت را طبق اصل ۸۵ قانون اساسی به بحث بگذارد و پس از تغییرات لازم، خود آن را – بدون نیاز به رای سایر نمایندگان در صحن علنی مجلس – به تصویب برساند. همانطور که فیلتربان گزارش داده بود، کمیسیون ویژه مشترک مجلس پیشنویس اولیه طرح را تصویب کرده بود.
با تصمیم جدید مجلس که ۱۲۰ نماینده از آن حمایت کردند، کمیسیون ویژه مشترک منحل خواهد شد و بررسی طرح صیانت در آینده به عهدهی تمامی نمایندگان خواهد بود.
طی سال گذشته، «طرح صیانت» و سیاستگذاری برای اینترنت که در این طرح آمده با خشم و اعتراضِ وسیع مردم روبرو شد. اکنون معلوم نیست سرنوشت طرح چه خواهد شد و بررسی مجدد آن در آینده در چه تاریخی صورت خواهد گرفت. به هر جهت یک چیز مشخص است: نمایندگان مجلس به خوبی نسبت به واکنش منفی مردم به این طرح آگاهی دارند و رغبت چندانی به تصویب پیشنویس کنونی ندارند.
جلسه شورای عالی فضای مجازی
۳۰ فروردین ۱۴۰۱ شورای عالی فضای مجازی نخستین جلسهی خود را در سال ۱۴۰۱ تشکیل داد. جزییات این نشست و بحثهای آن در رسانهها و وبسایت شورای عالی منتشر نشد.
قبل از این جلسه، برخی خبرگزاریها ادعا کردند که، محمدباقر قالیباف رییس مجلس، آخرین نسخهی «طرح صیانت» را برای بررسی به شورای عالی فضای مجازی فرستاده است. اما شورا روز ۲۹ فروردین در بیانیهای این خبر را تکذیب کرد.
به نظر میرساند رییس مجلس فعالانه به دنبال راهی میگردد که مسوولیت تصویب «طرح صیانت» را از دوش مجلس بردارد و ترجیح میدهد که شورای عالی فضای مجازی طرح را تصویب کند. با این کار واکنش منفی مردم متوجه مجلس و نمایندگان آن نخواهد شد.
تهدید به استیضاح وزیر ارتباطات
۲۴ فروردین ۱۴۰۱ ، ذبیحالله اعظمی نمایندهی جیرفت اعلام کرد ۳۰ نماینده مجلس از پیشنهاد استیضاح عیسی زارعپور، وزیر ارتباطات استقبال کردهاند. اعظمی اضافه کرد که، پیشنهاد استیضاح در حال حاضر به تعلیق درآمده زیرا وزیر ارتباطات قول داده تا پایان سال جاری دسترسی مناطق روستایی به اینترنت را بهبود ببخشد.
در حال حاضر تلاش برای استیضاح وزیر ارتباطات چندان جدی به نظر نمیرسد، اما نارضایتی روزافزون نسبت به گرانی و سرعت پایین اینترنت ممکن است در ماههای آینده موضوع استیضاح را جدیتر در دستور کار مجلس قرار دهد.
اعتراضات صنفی معلمان و قطع هدفمند اینترنت
۳ اردیبهشت۱۴۰۱، کانال تلگرامی «اعتماد» گزارش داد که طی اعتراضات صنفی معلمان در سراسر کشور در اول اردیبهشت، تعدادی از کنشگرانِ معترض، ارتباط خود را با اینترنت از دست دادند. بنا به این گزارش، این کنشگران به طور فردی شناسایی شده و دسترسی گوشی همراه آنها به اینترنت قطع شده بود.
قطع اینترنت به طور محلی یا منطقهای اکنون به شیوهی رایج مقامات دولتی تبدیل شده، اما هدف قرار دادن افراد و قطع دسترسیِ فردی آنها به اینترنت تاکنون سابقه نداشته است. این وضعیت باعث نگرانی است و کنشگران و چهرههای شناخته شده را در معرض خطر جدی قرار خواهد داد.
تلاش مدام دولت برای سوق دادن کاربران به سمت پیامرسانهای بومی
۵ اردیبهشت۱۴۰۱، سایت خبری «زومیت» نوشت، کاربرانی که از گوشی همراه استفاده میکنند برای آنکه بتوانند سیمکارت خود را فعال کنند و گوشی خود را به ثبت برسانند باید از یک پیامرسان بومی به نام «وی» (we) استفاده کنند. گوشیهای همراه در ایران قبل از نصب سیمکارت و دسترسی به خدمات موبایل موظف هستند گوشی خود را نزد دولت ثبت کنند.
مجبور کردن کاربران به دانلود و نصب پیامرسانهای بومی سیاستی است در جهت سوق دادن هرچه بیشتر شهروندان به استفاده از نرمافزارهایی که چندان مورد اعتماد نیستند و ایمنی و حفظ حریم خصوصی کاربران را رعایت نمیکنند.
گران شدن اینترنت
۱۹ فروردین ۱۴۰۱، سایت خبری «زومیت» گزارش داد که بهای اتصال به اینترنت برای بعضی از ارائهدهندگان خدمات اینترنتی ۱۰۰% افزایش داشته است. با توجه به اختلالها و کُند شدن اینترنت در ماههای اخیر، خبر ناگوار گران شدن اینترنت خشم مشترکان را برانگیخت. در ابتدا گفته شد که، مقامات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به موضوع بالا رفتن قیمتها رسیدگی خواهند کرد، اما ۲۵ فروردین وزیر ارتباطات اعلام کرد افزایش قیمتها طبق قانون صورت گرفته و با مقررات موجود مطابقت دارد.
شرکت متا علیه دو شبکه جاسوسی سایبری وارد عمل میشود
۱۸ فروردین ۱۴۰۱، شرکت مِتا (فیسبوک) گزارش امنیت سایبری خود را برای سه ماه اول ۲۰۲۲ با عنوان «گزارش تهدیدهای خصومتآمیز» منتشر کرد. در این گزارش آمده است که شرکت مِتا علیه دو شبکه جاسوسی سایبری به دادگاه شکایت برده است. این دو شبکه در داخل ایران هستند. طبق این گزارش، اولین شبکه را متخصصان امنیت سایبری به نام «یو اِن سی ۷۸۸» (UNC788) میشناسند که شبکهای متصل به گروهی از هکرهاست. دومین شبکه که تاکنون ناشناخته بود گروه دیگری از هکرها را شامل میشود که شرکتهای نفتی و سوخت را هدف قرار میدهند. طبق گزارش مِتا، هر دو شبکه از روشهایی نظیر مهندسی اجتماعی، بدافزار و وبسایتهای جعلی استفاده میکنند تا قربانیان خود را به دام اندازند.
جلوگیری از حملههای سایبری به ادعای دولت
۵ اردیبهشت ۱۴۰۱ ، معاون مرکز مدیریت راهبردی افتا (امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات) وابسته ریاست جمهوری ایران گزارش داد که دولت موفق شده چندین حملهی سایبری به زیرساختهای کشور را خنثی کند. به گفتهی سخنگوی مرکز افتا، حملهها از جانب آیپیهایی صورت گرفته بود که در کشورهای هلند، ایالات متحده، و بریتانیا مستقر هستند. این حملهها قرار بوده همزمان صد مرکز خدمترسانی الکترونیک دولتی و خصوصی را هدف قرار دهد. این سخنگو گفت هدف مهاجمان سایبری، «دسترسی به زیرساختها و استخراج اطلاعات از آنها، اجرای دستورات دلخواه و تزریق محتوای آلوده» بوده است. مقامات ایرانی ادعا کردند که قبل از اینکه مهاجمان در عملیات خود موفق شوند و صدها سرور را هدف قرار دهند، عملیات آنها کشف و خنثی شده است.