تحقیقات فیلتربان نشان می‌دهد که دست‌اندارکاران سیستم سانسور اینترنت در اقدامی بسیار کم‌سابقه، اختلال شدیدی روی پروتکل اینترنت نسخه ۶ یا IPv6 اعمال کردند.
پروتکل اینترنت نسخه ۶ (Internet Protocol version 6) که به اختصار IPv6 هم نامیده می‌شود، جدیدترین نسخه پروتکل اینترنت یا همان IP است که ارتباط‌های اینترنتی بر پایه آن شکل می‌گیرد.
به بیان ساده‌تر پروتکل IPv6 نسخه پیشرفته‌تر پروتکل قدیمی‌تر IPv4 است که فضای آدرس IP را از ۳۲ بیت به ۱۲۸ بیت افزایش داده است. این پروتکل جدید با هدف برطرف‌کردن مشکلات نسخه قدیمی‌تر از جمله افزایش سرعت و امنیت، توسعه داده‌شده و قرار است جایگزین IPv4 شود.
علاوه بر توانایی آدرس‌دهی گسترده و توزیع بهتر محتوا و بهینه‌سازی شبکه، یکی از مزیت‌های مهم IPv6 امن‌تر بودن آن نسبت به نسخه ۴ است که رمزگذاری و احراز هویت داخلی را برای بسته‌های داده فراهم می‌کند و امنیت شبکه را افزایش می‌دهد.
داده‌های رادار کلودفلر نشان می‌دهد، اختلال شدیدی روی پروتکل اینترنت نسخه ۶ از روز ۳۰ اردیبهشت به مدت یک هفته در شبکه ارتباطی ایران وجود داشته است که از جمله مشکلاتی که ایجاد کرده، اختلال روی فیلترشکن‌های پولی بوده است که بنا به صحبت فیلتربان با کاربران محلی نشان می‌دهد دسترسی به آنها دشوار شده است.
بررسی فیلتربان نشان می‌دهد، این اختلال دسترسی در مورد برخی دیگر که از فیلترشکن‌های رایگان پروتکل اینترنت نسخه چهار استفاده می‌کنند، مشاهده نشد.
فیلترشکن رایگان لنترن در گفتگو با فیلتربان ضمن تایید این موضوع گفت که، اختلال غیرعادی در دسترسی کاربران به وی‌پی‌ان را شاهد نبودند.
ایجاد اختلال بر روی پروتکل اینترنت نسخه ۶ واکنش جامعه تکنولوژی داخل کشور را نیز در پی داشت.
به گزارش روزنامه شرق در تاریخ ۴ خرداد ۱۴۰۳، این اختلال‌ها باعث شد تا اپراتورها و شرکت‌های ارایه خدمات اینترنت، ترافیک‌شان را روی پروتکل اینترنت نسخه ۴ منتقل کنند که همین موضوع باعث افزایش ترافیک پروتکل اینترنت نسخه ۴ در طول این مدت شده بود، ضمنا اینترنت کاربران ایرانسل و سرویس‌های ابری را مختل کرد و باعث قطعی ارتباط اپراتورهای ایرانی با خارج شد.
ایران سال‌هاست در تلاش است تا استفاده از نسخه شش پروتکل اینترنت را در دستور کار قرار دهد و براساس اعلام امیر محمدزاده لاجوردی، رییس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به خبرگزاری ایسنا در تاریخ ۳۰ دی ۱۴۰۲، مهاجرت اپراتورها به نسخه شش از سال ۱۴۰۲ در دستور کار این سازمان قرار گرفته‌است.
سیاستگذاری پروتکل اینترنت نسخه ۶
سیاستگذاری در مورد پروتکل اینترنت یا IP برپایه مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات صورت گرفته است. به موجب آییننامه اجرایی (لینک جایگزین) مربوط به وظایف و طرز کار کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مصوب خرداد ۱۳۸۹خورشیدی، این کمیسیون مسئول تدوین مقررات ارتباطی کشور در چارچوب قوانین و مقررات کشور و اعمال و نظارت بر حسن اجرای آنهاست.
سیاست‌گذاری‌هایی که کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات تعیین می‌کنند، توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی یا سازمان رگولاتوری، زیر مجموعه وزارت ارتباطات اجرا شده و بر اجرای درست آنها نظارت می‌شود.
برنامه مهاجرت از پروتکل نسخه ۴ به نسخه ۶ اینترنت از سال ۱۳۸۹ مورد توجه سیاستگذاران حوزه اینترنت در ایران بوده است و رگولاتوری نیز در این خصوص اسنادی را تنظیم کرده‌است.
علی‌اصغر انصاری، معاون شرکت فناوری اطلاعات ۳ آبان ۱۳۸۹ از تشکیل یک گروه ضربت برای مدیریت مهاجرت از IPv4 به IPv6 خبر داده بود. او همچنین اضافه کرده بود که این گروه ضربت سایت http://ipv6iran.ir را برای اطلاع‌رسانی درباره فرایند مهاجرت به پروتکل جدید راه‌اندازی می‌کند. این سایت هم‌اکنون از دسترس خارج شده است و محتوای آن در آرشیو وب در دسترس است.
رگولاتوری در رابطه با استفاده از پروتکل اینترنت دارای دو سند اساسی است. یکی با عنوان «الزامات استفاده از نشانی‌های IP در شبکه ملی اطلاعات» (لینک جایگزین) در جلسه شماره ۳۳۴ مورخ ۱۴۰۱/۰۳/۲۹ و دیگری با عنوان «ضوابط مدیریت و ساماندهی خادم‌های نام دامنه در شبکه ملی اطلاعات»(لینک جایگزین) در جلسه شماره ۳۳۵ مورخ ۱۴۰۱/۰۴/۱۲ تصویب شد.
سازمان فناوری اطلاعات ایران که زیرمجموعه وزارت ارتباطات است، طبق سند «الزامات استفاده از نشانی‌های IP در شبکه ملی اطلاعات» (لینک جایگزین) موظف شده نقشه راه استراتژیک و سازوکارهای گذر، نحوه استفاده در شبکه ملی اطلاعات و نظارت یکپارچه برای نشانی های IP نسخه IPv6 را ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ به کمیسیون تنظیم مقررات ارایه کند.
وضعیت شبکه
از تاریخ ۱۲ اردیبهشت اختلال شدیدی در دیتاسنترهای افرانت، مبین‌نت و همراه اول در رادار ابرآروان دیده شد که این اختلال‌ها تا یک ماه بعد و زمان پایان بررسی این مقاله در تاریخ یازدهم خرداد ادامه داشته است.
در فاصله ۱۱ اردیبهشت تا ۱۲ خرداد ارتباط دیتاسنترها با خارج از ایران به واسطه اختلال شبکه با پکت‌لاس مواجه می‌شد که این موضوع در گزارش روزنامه شرق به تاریخ ۴ خرداد و همچنین گفت‌وگوی فیلتربان با منابع آگاه داخل کشور تایید شده است.
بنا به منابعی که با فیلتربان گفت‌وگو کرده‌اند، ارتباطات داخلی با دیتاسنترهای آسیاتک، مخابرات، افرانت و ایرانسل مختل شده و بنا به نمودارهای ابرآروان در حدفاصل ۱۲ اردیبهشت تا ۱۱ خرداد ۱۴۰۳ ارتباط دیتاسنترها با خارج از کشور مختل می‌شود.
این اختلال‌ها از نظر فنی پیامدهایی برای شبکه ارتباطی ایران و کاربرانش داشت که در راستای یک سیاست کلی اینترنتی در ایران است؛ نسل‌های قدیمی‌تر پروتکل‌ها و فناوری‌های ارتباطی شبکه از امنیت کمتری برخوردارند. به همین دلیل، رصد و نظارت بر فعالیت‌های آنلاین را برای دستگاه‌های حکومتی آسان‌تر می‌کنند.
