گزارش سیاستگذاری‌های اینترنت ـ آبان و آذر ۱۴۰۱
از زمانی که اعتراض‌های مردمی در پی کشته شدن مهسا(ژینا) امینی آغاز شد، شبکه اینترنت ایران حتی یک روز بدون مشکل نداشت و در پی اختلال‌ها و قطع اینترنت دو تحول عمده مشاهده شد.
۱. تلاش برای پیشبرد طرح صیانت و به ویژه مواردی از این طرح که بر روی کنترل پهنای باند، وی‌پی‌ان‌ها و در نهایت رسیدن به اینترنت طبقاتی دارد.
۲. اعتراض شرکت‌های حوزه تکنولوژی، ارایه دهنده‌های اینترنت و کسب و کارهای با اندازه کوچک و متوسط که بازاریابی و فروش خود را بر روی اینترنت برنامه ریزی کردند.
هر دو این تحول‌ها با وجود آنکه شاید در نگاه اول در یک راستا نباشند، اما در عمل در خدمت کنترل بیشتر حکومت بر روی اینترنت و در نتیجه کاهش هزینه‌های سرکوب‌های اینترنتی حکومت خواهد بود.
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط رسانه‌ها و نامه‌های که شرکت‌ها مخابراتی که توسط گروه‌های هکری منتشر شده خسارت چهار شرکت بزرگ خدمات مخابراتی عبارت است از:
- شاتل: از دست رفتن ۶۰درصد ترافیک و ۴۰ درصد درآمد.
- مبین‌نت: خسارت ۱۰میلیارد تومان در ماه.
- رایتل: ﮐﺎﻫﺶ ۱۴ ﻣﯿﻠﯿﺎﺭﺩ ﺭﯾﺎﻟﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻭ ﺍﺯﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻦ ﺣﺪﻭﺩ ۳٠۲ ﻣﯿﻠﯿﺎﺭﺩ ﺭﯾﺎﻝ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ کل شرکت
با توجه به سیاست‌های کلان اینترنتی ایران، این خسارت‌ها در میان مدت و بلند مدت تا حدی جبران خواهد شد چرا که سیاست اصلی ایران بومی‌سازی بخش بزرگ ترافیک اینترنت ایران است. تنها عاملی که مانع اجرای عملی این سیاست شده است استقبال نکردن کاربران ایرانی از ابزارهای داخلی مانند پیام‌رسان‌ها، موتورهای جستجو، سرویس‌های ایمیل و سایر خدمات پایه‌ای که یک شبکه کامپیوتری مانند شبکه ملی اطلاعات به آنها نیاز دارد.
کاربران ایرانی به دلیلی روشن که نگرانی از جاسوسی و نقض حریم خصوصی است تا کنون در برابر مهاجرت و استفاده از این ابزارها مقاومت کردند، با وجود این مقامات ایرانی تلاش دارند تا با ارایه مشوق‌های مالی – مانند تخفیف ۵۰ درصدی ترافیک داخلی – و یا اجبار غیرمستقیم با برگزاری کلاس‌های درسی آنلاین بر بستر ابزارها یداخلی مانند روبیکا، و برخی خدمات دولت الکترونیک بر روی بستر پیام‌رسان‌های داخلی، کاربران را به سمت استفاده از این ابزارها سوق دهند.
همچنین ما شاهد هستیم که پهنای باند اپلیکیشن‌های غیرایرانی مانند اینستاگرام به صورت هدفمند کاهش پیدا می‌کنند تا با استفاده از ترکیب مشوق‌های مالی، کاهش پهنای باند و ارایه خدمات مالی و دولت الکترونیک، کاربران را وادار سازند تا به سمت استفاده از این اپلیکینش‌ها و سرویس‌ها مهاجرت کنند.
این گزارش مروری کرده بر اتفاقاتی که در حوزه سیاستگذاری در ایران افتاد و بخش عمده آن، بر آینده اینترنت ملی و طرح‌های مرتبط با آن – مثل اینترنت طبقاتی- تاثیر می‌گذارند.
همکاری روسیه با ایران برای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی
به گزارش ایسنا در هفته اول آذر مقامات دولتی حوزه ارتباطات روسیه و نمایندگان شرکت‌های روس به تهران سفر کرده تا پیگیر همکاری طرفین روس و ایرانی در زمینه باشد. بر اساس گزارش ایسنا این همکاری‌ها در زمینه توسعه زیرساخت‌های ارتباطی است.
نمایندگان مجلس دنبال احیای «طرح صیانت»
محمد باقری، نماینده مجلس و از اعضای کمیسیون مشترک طرح صیانت ۱۴ آبان به ایسنا گفت، قرار است این کمیسیون فردا جلسه تشکیل دهد. این جلسه طبق گفته او قرار بوده با حضور عبدالرضا مصری، نایب‌رییس مجلس برگزار شود. خبر دیگری درباره برگزاری این جلسه یا محتویات احتمالی آن در خبرگزاری‌ها نیست.
آیین‌نامه حمایتی فریلنسرها مصوب شد؛ اینترنت طبقاتی و جمع‌آوری اطلاعات
آیین‌نامه حمایت از فریلنسرها (آزادکاران) ۵ آذرماه ۱۴۰۱ در کارگروه اقتصاد دیجیتال تصویب شد. این آیین‌نامه شیوه شناسایی فریلنسرها را مشخص کرده و امکانات تشویقی که قرار است در اختیار آنها قرار بگیرد را تعیین می‌کند.
ایراد شورای نگهبان رفع شد؛ تعریف «قمار آنلاین» در قانون مجازات اسلامی
نمایندگان مجلس در جلسه علنی روز ۲۲ آبان تعاریف قمار و شرط‌بندی را – برای تامین شورای نگهبان- اصلاح کردند. این بخش به گنجاندن قمار و شرط‌بندی آنلاین در قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی، بحث دایر کردن قمارخانه و قماربازی) می‌پردازد و در صورت تایید شورای نگهبان، مبحث قمار آنلاین نیز به قانون مجازات اسلامی افزوده می‌شود.
برکناری «عباسی شاهکوه» از ریاست رگولاتوری
صادق عباسی شاهکوه، رییس سازمان تنظیم مقررات (رگولاتوری) در روز ۱۷ آبان جایش را محمدامین آقامیری داد. عباسی شاهکوه که از آبان ۱۴۰۰ رگولاتوری شده بود، بر اساس حکم جدید عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات به مقام مجری توسعه فیبر نوری منصوب شد.
در روز ۶ آبان ۱۴۰۱ چند روز قبل از برکناری «عباسی شاهکوه»، سایت اینترسپت گزارشی منتشر کرده بود که کارکرد سامانه‌ای به نام «سیام» را روایت می‌کرد. براساس این گزارش، سامانه سیام به سازمان تنظیم مقررات (رگولاتوری) ایران امکان می‌دهد تا به تمام فعالیت‌ها و قابلیت‌های تلفن همراه شهروندان دسترسی داشته باشند.
زارع‌پور: کسب‌وکارهای داخلی متصل بودند
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات ۱۸ آبان در دیدار با مدیران برخی کسب‌وکارهای اینترنتی درباره محدودیت‌های اینترنت از آغاز جنبش «زن، زندگی، آزادی» گفت: در دو ماه گذشته سعی کردیم که این شرایط را مدیریت کنیم و محدودیت های اینترنت را به حداقل ممکن برسانیم؛ به طوری که تمام سرویس های مربوط به داخل کشور بدون هیچ مشکلی مشغول کار بودند.» این ادعاها در حالی مطرح می‌شود که، گزارش‌های بسیاری از وارد آمدن آسیب جدی به کسب‌وکارها در پی ایجاد اختلال و قطعی اینترنت وجود دارد.
رفع فیلتر گوگل دیسکاور
زومیت ۲۳ آبان گزارش داد که، گوگل دیسکاور رفع فیلتر شد. این بخش از سرویس‌های گوگل است که امکان خواندن خبر و دسترسی به محتوای خبری را ساده‌تر می‌کند. این برنامه، در کنار بسیاری از سرویس‌های گوگل از ۱۰ آبان فیلتر شده بودند.
حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از گوگل‌پلی
به گزارش دیجیاتو، چند اپلیکیشن ایرانی در روزهای ۲۴ و ۲۵ آبان از گوگل‌پلی- حذف شد. این اپ‌ها عبارتند از: اسنپ، تپسی، سروش پلاس، آی‌گپ، بله. دیجیاتو نوشت که، براساس بررسی‌های اولیه‌اش، هم خود این اپلیکیشن‌ها از گوگل پلی حذف شده‌اند، هم اکانت مربوط به شرکت‌های مرتبط با آنها. این شرکت‌ها ایمیلی از گوگل‌پلی دریافت کرده‌اند که در آن، دلیل حذف اکانت و اپلیکیشن آنها تحریم عنوان شده است.
ابلاغ آیین‌نامه ماینینگ در ایران
آیین‌نامه استخراج رمز ارز (ماینینگ) ۲۳ آبان برای اجرا ابلاغ شد. مصوبه مربوط به استخراج رمزدارایی‌ها در شهریور امسال تصویب شده بود. با این مصوبه استخراج رمزارز قانونی می‌شود و همه دستگاه‌ها زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) کار می‌کنند. ضمنا صدور مجوز استخراج، تولید، فروش و تعمیرات تجهیزات رمز ارز با مجوز وزارت صمت امکان‌پذیر خواهد بود.
آیین‌نامه حمایت از کسب‌وکارهای اینترنتی ابلاغ شد؛ تلاش برای داخلی‌سازی کسب‌وکارها
آیین نامه حمایت از سکوها و کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال ۱۰ آبان توسط رییس‌جمهور برای اجرا ابلاغ شد. این آیین‌نامه دربردارنده مجموعه‌ای از تسهیلات است که در صورت رعایت توسط کسب‌وکارهای اینترنتی در اختیار آنها قرار می‌گیرد. مشوق‌های مالیاتی، امکان استقرار در پارک‌های علم و فناوری و «نشان ویژه» از جمله امکاناتی هستند که برای این کسب و کارها – در صورتی که روی پلتفرم‌های داخلی قرار بگیرند- داده می‌شود. در همین رابطه، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات از ۳۰ بسته حمایتی ویژه (شامل تسهیل صدور مجوز و مالیات) برای کسب و کارهای اینترنتی خبر داد.
وزیر ارتباطات: اگر به پلتفرم داخلی بیایید، مجوز اضافه نیاز ندارید
عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات ۱۶ آبان اعلام کرد که، اگر کسب‌وکاری روی پلتفرم‌های داخلی قرار بگیرد، مثل این است که از درگاه ملی مجوز، پروانه فعالیت دریافت کرده است؛ به عبارت دیگر، نیاز به دریافت مجوز فعالیت یا پروانه صنفی نخواهد داشت. این تسهیلات بخشی از برنامه دولت برای تشویق کسب و کارها به حضور روی پلتفرم‌های ایرانی است.
ابرآروان توسط اروپا تحریم شد
اتحادیه اروپا ۲۳ آبان شرکت ابر آروان که در زمینه خدمات ابری فعال است را تحریم کرد. ابرآروان یا آروان‌کلاود یکی از ۳۲ مواردی است که در این روز مورد تحریم قرار گرفت.
تغییر شرایط دریافت «ای‌نماد»
با تصویب هیات عالی نظارت بر سازمان‌های صنفی کشور و ابلاغ وزیر صنعت، معدن و تجارت، از ۱۵ آبان اعطای ای‌نماد به واحدهای صنفی دارای پروانه کسب از اتحادیه‌های فیزیکی بدون نیاز به دریافت پروانه کسب از اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی عملیاتی شد. بنا بر اعلام روابط عمومی مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، این تصمیم در جلسه ۱۲۷ این هیات گرفته شده است. «ای‌نماد» یا «نماد اعتماد الکترونیکی» مجوزی است که مرکز توسعه تجارت الکترونیکی صادر می‌کند. این نماد بعد از احراز هویت اشخاص حقیقی یا حقوقی برای فروش محصول از طریق درگاه‌های الکترونیکی صادر می‌شود.
آیین‌نامه انضباطی جدید: فعالیت مجازی جزو تخلفات دانشجویی است
وزیر علوم، محمدعلی زلفی‌گل و وزیر بهداشت، بهرام عین‌اللهی از ۷ آذر شیوه‌نامه‌ی انضباطی جدیدی را امضا و به دانشگاه‌ها ابلاغ کرده‌اند که فعالیت‌های دانشجویان را در فضای مجازی بیش از گذشته رصد می‌کند. در شیوه‌نامه اجرایی آیین‌نامه انضباطی دانشجویی جدید مواردی مثل تجمع یا تشکیل گروه دانشجویان (علاوه بر فضای حقیقی) در فضای مجازی نیز تخلف تلقی می‌شود. این شیوه‌نامه همه پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی که قابلیت دسترسی عمومی دارند، «حریم عام» عنوان می‌کند. به جز این، بخش دیگری از این آیین‌نامه تاکید می‌کند که، تجمع بیش از صد نفر در فضای مجازی – بدون مجوز کمیته ناظر بر نشریات دانشجویی – تخلف دانشجویی محسوب می‌شود.
برنامه سازمان فضایی ایران برای راه‌اندازی «منظومه‌های ماهواره‌ای»
برنامه سازمان فضایی ایران برای راه‌اندازی «منظومه‌های ماهواره‌ای»حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران – که زیر نظر وزارت ارتباطات فعالیت می‌کند- ۳ آذر ۱۴۰۱ گفت که، این سازمان برنامه‌هایی برای ایجاد «منظومه‌های ماهواره‌ای» با کمک شرکت‌های دانش بنیان ایرانی دارد. او گفت، مناقصه‌هایی برای دریافت بودجه و آغاز این پروژه‌ها انجام خواهد شد.
آغاز پروژه فیبر نوری در ایران
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ۸ آذر ۱۴۰۱ از آغاز پروژه فیبر نوری توسط ۱۰ اپراتور در ۱۰ مرکز استان و ۶۵ شهر خبر داد. در همین رابطه، مجلس شورای اسلامی روز ۲۵ آبان ۱۴۰۱ به طرح یک فوریتی درباره جمع‌آوری متمرکز منابع مالی توسعه شبکه فیبر نوری موافقت کردند. براساس این طرح، بخشی از پرداختی اپراتورها به دولت در صندوقی مرتبط با رگولاتوری قرار می‌گیرد. شرکت‌های فعال در زمینه فیبر نوری می‌توانند از اعتبار این صندوق برای پیشبرد پروژه‌هایشان استفاده کنند.