عیسی‌ زارع‌پور تا پیش از حضور در دولت رییسی به عنوان وزیر ارتباطات چندان چهره شناخته شده‌ای در حوزه ارتباطات ایران نبود.

هرچند در دوران مسوولیت قبلی‌اش در قوه قضاییه و وزارت ارشاد و در هر دولت احمدی‌نژاد و قوه قضاییه رئیسی  مناصب مهم ریاستی داشته برای اهالی رسانه – و می‌توان با جدیت گفت، برای کارشناسان فنی – نیز چهره چندان شناخته شده‌ای به حساب نمی‌آمده است.

برخلاف حضور کمرنگ زارع‌پور در رسانه‌ها تا پیش از رسیدن به وزارت، این چهره طرفدار محلی سازی  اینترنت در هر دو زمینه تحصیلات فعالیت‌های تجاری مرتبط با گسترش شبکه ملی اطلاعات از سالها قبل فعال بوده است.

این گزارش نگاهی کرده به حضور این چهره فعال در زمینه ارتباطات ایران. با این توضیح که آن‌چه در گزارش منتشر می‌شود، به نقل از منابع رسمی و در دسترس عموم نقل شده است.

زندگی شخصی و تحصیلات

از زندگی شخصی عیسی زارع پور اطلاعات چندانی در دست نیست.  رسانه‌های مختلف سال تولد او را ۱۳۵۸ تا ۱۳۵۹ ذکر کرده‌اند. به دلیل دسترسی نداشتن به اطلاعات شناسنامه‌ای زارع‌پور، راستی‌آزمایی سال دقیق تولد او برای ما امکان ندارد. او در رسانه‌ها متولد شهرستان اسلام‌آباد غرب معرفی می‌شود.

عیسی زارع‌پور از مدرسه «علوم رایانه و مهندسی نیوساوت‌ولز»  New South Wales University) در سیدنی استرالیا مدرک دکترای مهندسی کامپیوتر را دریافت کرده است. این‌طور که در سایت شخصی زارع‌پور ادعا شده،‌او در این «مدرسه» در حال حاضر عنوان Visiting Fellow را در اختیار دارد. برخی سایت‌های حوزه ارتباطات از جمله پیوست ادعا کرده‌اند که او مدرک پسا دکتری خودش را نیز از همین دانشگاه دریافت کرده است. بنا به ادعای پیوست،‌ او یک مدرک پسا دکترا (در رشته علوم کامپیوتر، گرایش تحلیل داده‌های زیستی) از دانشگاه شریف دارد.

ضمنا عیسی زارع‌پور در برنامه‌های دیدار با رهبر ایران به عنوان یک نخبه حاضر می‌شد و به عنوان نخبه تحت حمایت بنیاد ملی نخبگان سخنرانی می‌کرد.  درباره حمایت بنیاد نخبگان از عیسی زارع‌پور یک ادعا در صفحه شخصی او در دانشگاه علم و صنعت وجود دارد. در این صفحه گفته شده،‌زارع‌پور در سال ۱۳۹۵امتیاز لازم برای استفاده از تسهیلات بنیاد نخبگان برای گذراندن دوران پسا دکتری در این دانشگاه را کسب کرده است.

لازم به یادآوری مجدد است که او در همین دوران، در جایگاه ریاست‌ هیات‌مدیره شرکت دانش بنیان «ریز پایش آنی هوشمند»‌ قرار می‌گیرد که یکی از شرکت‌های تحت نظر دانشگاه علم و صنعت ایران است. از جمله زمینه‌های فعالیت این شرکت «اینترنت اشیا» و تجهیزات نوین پزشکی است.

نقش در اینترنت ملی- شرکت‌های خصوصی

مرور فعالیت‌های عیسی زارع‌پور در سالهای قبل از وزارت ارتباطات، از جمله حضورش در شرکت‌های خصوصی و همچنین سیستم دولتی در ایران نشان می‌دهد که او یکی از جدی‌ترین پشتیبانان شبکه ملی اطلاعات (اینترنت ملی)‌ در ایران بوده‌ است و با طرفداران این ایده نیز ارتباطات گسترده‌ای دارد.

به عنوان نمونه،‌ او از سال ۱۳۹۵ یکی از اعضای هیات‌مدیره (علی‌البدل) شرکت «جمعیت توسعه‌گران فضای مجازی پاک» است. با توجه به این‌که شرکت از سال ۱۳۹۵ تاسیس شده، زارع‌پور را می‌توان به عنوان یکی از هسته‌های اصلی شکل‌گیری آن در نظر گرفت. افرادی که در این شرکت عضو هستند، همچون رسول جلیلی(مدیرعامل شرکت)، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی و منیره حسینی خامنه (نایب‌رییسه هیات‌مدیره شرکت)،‌از چهره‌های تاثیرگذار در حوزه حاکمیتی و همچنین فضای مجازی در ایران هستند. منیره حسینی خامنه، دختر آیت‌الله سید محمدحسینی خامنه،‌ برادر بزرگتر آیت‌الله علی خامنه‌ای است.

فعالیت این شرکت عمدتا در حوزه «گسترش ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی»، «صیانت از ارزش‌های فرهنگی»،‌«تعمیم(گسترش) امر به معروف و نهی از منکر عنوان شده است.»

زارع‌پور از نیمه دهه ۱۳۹۰ خورشیدی رییس هیات‌مدیره شرکت دانش‌بنیان «ریز پایش آنی هوشمند» است؛ شرکتی که در زمینه اینترنت اشیا و تجهیزات نوین پزشکی فعالیت می‌کند.

زارع‌پور از سال ۱۳۹۴ نیز رییس هیات‌مدیره شرکت زیست‌بوم مجازی درسا است. حوزه فعالیت این شرکت «سرویس‌های ارزش‌افزوده(وس)» است. مرور سایت این شرکت نشان می‌دهد که محصولات «خانواده درسا» عمدتا به مناسب‌سازی فضای اینترنت برای کودکان و نوجوانان اختصاص دارد. سرویس‌هایی مثل درسا بازار (بازارچه محصولات اندرویدی)، دنیای درسا (برنامه کنترل سطح و زمان دسترسی کودکان به دستگاه)‌، فندقستان (مجموعه کتاب صوتی) و پرسا (مشاوره در حوزه فضای مجازی)‌از جمله سرویس‌هایی هستند که این شرکت ارایه می‌کند.

توسعه فضای مجازی پاک ایرانیان، شرکت دیگری است که زارع‌پور از سال ۱۳۹۶ (یعنی از بدو تاسیس) رییس هیات‌مدیره آن است. این شرکت در حوزه تولید محتوا در قالب دیجیتال فعالیت می‌کند. در آگهی ثبت این شرکت در روزنامه رسمی از اینترنت با دو عنوان جداگانه «شبکه گسترده جهانی» و «شبکه ملی اطلاعات» یاد شده است؛ عناوینی که عمدتا مورد استفاده طرفداران محدودسازی اینترنت در ایران است. طرفداران این نگاه،‌ اینترنت جهان و شبکه داخلی ایران را دو پدیده جدا از یکدیگر ارزیابی می‌کنند.

نقش در اینترنت ملی- حاکمیت

زارع پور در حال حاضر و از روی کار آمدن دولت سیزدهم (ابراهیم رئیسی)‌ به عنوان وزیر ارتباطات شناخته می‌شود. او اما پیش از این و در دوران احمدی‌نژاد با حضور در شاخه‌های مختلف وزارت ارشاد کارش را شروع کرد، سپس به قوه قضاییه رفت و در نهایت به وزارت ارتباطات رسید.

او در همه این سمت‌ها، دنبال ساخت و گسترش شبکه‌هایی بود که می‌توانند بخش‌های مختلفی از شبکه ملی اطلاعات مثل تولید محتوا و سامانه‌های دیجیتال قوای مختلف را شکل بدهند. تحصیلات او نیز در توسعه زیرساخت‌های این شبکه موثر خواهد بود.

زارع‌پور از اسفند ماه سال ۱۳۹۸ به عنوان رییس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه مشغول کار بوده است. آن‌طور که ادعا می‌شود، او در همین دوران حدود شصت سامانه مختلف الکترونیکی مرتبط با قوه قضاییه (مثل سامانه ارتباط بدون کاغذ پلیس و قوه‌قضاییه) را ساماندهی کرده است. کارکرد او در همین دوران و همزمان با حضور ابراهیم رییسی در قوه قضاییه نیز احتمالا باعث آشنایی آن دو با یکدیگر و در نهایت، معرفی و انتخاب او به عنوان وزیر ارتباطات شده است.

زارع‌پور پیش از قوه قضاییه نیز در دولت احمدی‌نژاد فعال بوده است. او در سال ۱۳۸۵ مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال را در وزارت ارشاد راه‌اندازی می‌کند و خودش نیز ریاست آن را تا ۵ سال بعد به عهده می‌گیرد.

چند سال بعد، یعنی از ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۰ نیز اولین رییس کمیته تخصصی فرهنگ ایرانی-اسلامی در فضای دیجیتال شد. این کمیته بخشی از کارگروه فاوای (فناوری اطلاعات) هیات‌دولت بود؛ کارگروهی که وظایف دولت در حوزه ارتباطات را برعهده داشت.

او در وزارت ارشاد دوران احمدی‌نژاد نیز فعالیت قابل‌توجهی داشته است. عیسی زارع‌پور از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ همزمان رییس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال این وزارتخانه و مجری توسعه خدمات الکترونیکی در این وزارتخانه بود.  او در فاصله سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ عضو هیات‌مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای بود؛ سازمانی که تحت نظر وزارت ارشاد فعالیت می‌کند.

عضو و نماینده وزارت ارشاد در کمیسیون تخصصی علمی فناوری هیات دولت و اجرای پروژه ملی «شبکه ملی فرهنگ جمهوری اسلامی ایران»‌ در فاصله سالهای ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ نیز از دیگر فعالیت‌های او در وزارت ارشاد بود.

او در فاصله ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸ با حکم وزیر ارشاد عضو شورای برنامه‌ریزی، شورای معاونین، شورای تحول اداری در وزارت ارشاد بود.

این فعال سیاسی اصولگرا سالها پیش از رسیدن به وزارت ارتباطات حوزه‌های دیگر سیاست را نیز آزموده است. او در اواخر سال ۱۳۹۸ یعنی دو سال پیش از وزارت ارتباطات،‌از طرف لیست ائتلاف اصولگرایان تهران در انتخابات مجلس شرکت کرد اما از شرکت کنار کشید به عنوان یادآوری تاکید می‌شود که،‌ زارع پور از همان زمان به عنوان رییس بخش فناوری‌ها در قوه قضاییه مشغول به کار شده بود.

نگاه زارع‌پور به اینترنت ملی

زارع‌پور یکی از چهره‌های جدی مدافع محدود کردن اینترنت در ایران است. به جز آن‌چه او در رابطه با گسترش اینترنت ملی (یا ابزارهای دیجیتال ملی مثل پیام‌رسان‌های بومی) یا در دفاع از طرح صیانت و فیلترینگ بر زبان آورده، کاهش پهنای باند اینترنت ایران و کند شدن دسترسی به اینترنت از اتفاقاتی است که در زمان او ادامه داشته است. تفاوت دوره قبل با آن‌چه در زمان زارع‌پور رخ می‌دهد، این است که به نظر می‌رسد، این‌بار او بیشتر در مقام کتمان یا توجیه وضعیت برمی‌آید.

به عنوان نمونه او در واکنش به خبرنگار ایرنا درباره کندی سرعت اینترنت گفته بود، بخشی از کندی اینترنت ناشی از «فضاسازی رسانه‌ای»‌است. این در حالی است که در همان زمان،‌ کاربران شبکه‌های اجتماعی واکنش‌هایی به همین موضوع داشته و گفته‌های زارع‌پور را تکذیب می‌کردند.

از دیگر ویژگی‌های وزیر ارتباطات دولت سیزدهم ارتباط گسترده او با زیرساخت‌های فنی و محتوایی است. آغاز کار او در وزارت ارشاد و با گروه‌هایی بوده که در تولید محتوا نقش دارند. به جز بررسی رزومه کاری‌اش، این موضوع را می‌توان از ادعای خود زارع‌پور درباره فعالیت هایش نیز دریافت. او در همان زمانی که در وزارت ارشاد بوده نیز بر «سالم‌سازی محیط اینترنت» و «فراهم کردن امکان استفاده خانواده‌ها» از این شبکه تاکید کرده بود.

برخورد با رسانه‌ها و خبرنگاران

برخورد زارع‌پور با رسانه‌ها و خبرنگاران چندان دوستانه و نزدیک به نظر نمی‌رسد. او برخلاف وزیر قبلی که حضور پررنگی در شبکه‌های اجتماعی داشت،‌ بعد از رسیدن به وزارت اعلام کرد، هر چند ایمیل چک می‌کند اما برای حضور در شبکه‌های اجتماعی وقت ندارد و انتقادات را از طریق پیامک دریافت می‌کند. زارع‌پور در مصاحبه‌ای که در همین باره انجام شده، حضورش در شبکه‌های اجتماعی را کاملا رد نمی‌کند. او می‌گوید در این شبکه‌ها حضور دارد اما نمی‌گوید، چگونه.

با وجود این تکذیب‌ها اما او چند ماه بعد حساب‌هایی را در برخی شبکه های اجتماعی ایجاد کرد. عمده این شبکه‌ها، داخلی بودند. اینستاگرام و لینکدین تنها شبکه‌های اجتماعی خارجی هستند که عیسی زارع پور در آنها حساب باز کرده است.

یکی دیگر از نشانه‌های سردی ارتباط او با خبرنگاران، برگزاری دیرهنگام نشست خبری اوست. این نشست در آذر‌ماه ۱۴۰۰ برگزار شد؛ حدودا ۴ ماه بعد از آغاز رسمی کار او در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران.

برخورد و پاسخگویی زارع‌پور و معاونانش در زیرمجموعه وزارت ارتباطات نیز با دوره قبل متفاوت به نظر می‌رسد. این موضوع در واکنش‌های خبرنگارانی که اخبار حوزه فناوری را در ایران پوشش می‌دهند، کاملا مشهود است.

جلسه پرسش و پاسخ

زارع‌پور در نشست خبری با خبرنگاران که در آذر‌ماه ۱۴۰۰ برگزار شد، درباره برنامه‌های وزارتخانه‌اش در زمینه ارتباطات و اینترنت توضیح داد. در این بخش،‌ خلاصه این حرفها را مرور می‌کنیم.

• ارایه نقشه فیبر نوری کشور در بهمن ۱۴۰۰

زارع‌پور گفت در صد روز اول وزارتش چند جلسه درباره چگونگی ارایه سرویس اینترنت فیبر نوری برگزار شده و درباره چگونگی رسیدن به این هدف در دهه فجر همان‌سال (حد فاصل ۱۲ تا ۲۲ بهمن‌ماه) برنامه‌هایی را اعلام خواهد کرد. او وعده داد تا پایان زمان وزارتش ۲۰ میلیون پورت اینترنت پرسرعت ارایه شود.

• پیام‌رسان و موتور جست‌وجوی بومی

حمایت از پیام‌رسان و موتور جست‌وجوی بومی از دیگر برنامه‌هایی است که زارع‌پور گفت در طول دوران وزارتش آن را دنبال می‌کند.

او مدتی بعد در صفحه اینستاگرامش از موتور جست‌وجوی ذره‌بین را معرفی کرد. به نظر می‌رسد. با توجه به معرفی نشدن بقیه موتورهای جست‌وجو (مثل یوز و پارسی‌جو) توسط زارع‌پور، به نظر می‌رسد که او به «ذره‌بین» توجه ویژه‌ای دارد.

درباره پیام‌رسان بومی، هنوز واکنش مشابهی از زارع‌پور دیده نشده اما او پیش‌تر در ۹ شبکه اجتماعی عضو شده که فقط دو نمونه از آنها (لینکدین و اینستاگرام) بومی هستند.

• احراز هویت

احراز هویت برای استفاده از خدمات الکترونیکی دولتی از دیگر مسائلی بود که زارع‌پور به آن اشاره کرد. او گفت تا سال آینده (۱۴۰۱ خورشیدی)‌ سامانه‌ای احداث می‌شود که مردم بتوانند از طریق آن ۳۰ درصد خدمات دولتی‌شان را پس از احراز هویت شدن دریافت کنند.

• کارگروه دولتی «اقتصاد دیجیتال»

زارع‌پور در این نشست خبری از ایجاد یک کارگروه دولتی در رابطه با «اقتصاد دیجیتال» خبر داد. در این کارگروه چهار وزیر و دو معاون رییس‌جمهور با اختیارات ویژه حضور دارند.

دستور ایجاد این کارگروه در دی‌ماه ۱۴۰۰ ابلاغ شد و اولین نشست آن نیز حدود یک ماه بعد، در بهمن همان سال برگزار شد.

• اصطلاح تعرفه‌های ارتباطی

زارع‌‌پور در این نشست خبری از «اصطلاح تعرفه‌های ارتباطی»‌ خبر داد و آن را برای توسعه شبکه ارتباطی لازم دانست. با توجه به صحبت‌های زارع‌پور درباره تغییر نکردن این قیمت‌ها در طول سالهای گذشته و نیاز به پول بیشتر برای توسعه خدمات، می‌توان چنین برداشت کرد که منظور وزیر ارتباطات از «اصلاح قیمت»، افزایش آن باشد. او در همین نشست خبری گفته،‌تاکید کرد که، این اصطلاح تعرفه‌ها احتمالا در شبکه تلفن همراه نیز رخ بدهد.

• درباره صیانت، اینترنت بدون‌فیلتر و کندی اینترنت

عیسی زارع‌پور در این نشست خبری، درباره موارد دیگری نیز صحبت کرد. او گفت، به اینترنت بدون فیلتر دسترسی ندارد و به شبکه‌های اجتماعی فیلتر نشده وارد می‌شود.
او درباره این‌که چرا نظر وزارت ارتباطات در مورد طرح صیانت با «مهر محرمانه» به مجلس ارائه شده، دلیل این موضوع را «هجمه»‌‌هایی دانسته که احتمال داشت علیه پیش‌نویس طرح صورت بگیرد. او در عین حال گفت،‌ نامه‌ای که همراه طرح ارسال شده مهر محرمانه داشته،‌نه خود طرح. اگر رییس کمیسیون (فرهنگی مجلس)‌ موافقت کند، می‌توان این موضوع را به صورت عمومی منتشر کرد.

او دلیل کندی اینترنت را افزایش بار شبکه همراه ایران دانست که ظرفیت مصرف را ندارد. او در این باره راه‌حل‌هایی را بازگو کرد که عمدتا به توسعه شبکه اینترنت ثابت مربوط می‌شوند. این در حالی است که،‌به گواه کارشناسان فنی اختلال و قطعی اینترنت ثابت- یکی دیگر از مشکلاتی است که وجود دارد و موضوع کندی سرعت، فقط به اینترنت همراه مربوط نیست.