مانیتور شبکه‌ها – ژوئیه ۲۰۲۰

در ماه ژوئیه، چند مورد از اختلال‌های اینترنتی و انتقال ترافیک را شاهد بودیم. همچنین، زمانی که اعتراضاتِ خیابانی در گوشه‌کنار کشور به وقوع پیوست، یک مورد از قطعِ نسبتاً کاملِ اینترنت در محلِ رویداد را رصد کردیم.

قطع اینترنت در شهر بهبهان واقع در استان خوزستان روی داد. کمی بعدتر، مقام‌های شهر اعلام کردند عده‌ای در تظاهرات خیابانی دستگیر شده‌اند. خاموشیِ اینترنت در این رویداد به دو دلیل قابل توجه است: نخست، فقط شبکه‌های سیار مرتبط با گوشی‌های همراه دچار این خاموشی شدند درحالی‌که شبکه‌ی ارتباط خانگی یا لَندلاین وقفه‌ای نداشت. دوم، کسانی که ارتباط‌شان بریده شد، نه‌تنها اینترنت جهانی را از دست دادند بلکه از «شبکه ملی اطلاعات» (NIN) هم محروم شدند. 

موردهای مهم

• ۸ ژوئیه/۱۸ تیر ۹۹ ـ طبق داده‌های نقشه اطلاعات اوراکل (OIM)، سیستم AS29049 متعلق به «دِلتا تله‌کام» تبدیل به دروازه‌ی ترافیک برای دستکم یازده شرکت خدمات اینترنتی شد. سجاد بُنابی، معاون هیأت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت (TIC)، در توییتر ادعا کرد که دلیل خاموشی، «قطعیِ گسترده‌ی اینترنت در خارج از مرزهای ایران به ویژه در ارمنستان و ترکیه» بوده ‌است.
• ۱۴ ژوئیه/ ۲۴ تیر ـ در گرماگرمِ یک کارزارِ بزرگ علیه مجازات اعدام در فضای مجازی، ما شاهد اختلال‌های اینترنتی در این روز بودیم. مقام‌های مسئول از هرگونه توضیحی خودداری کردند.
• ۱۶ ژوئیه/ ۲۶ تیر ـ برای مقابله با تظاهرات خیابانی در بهبهان، در جنوبِ غربی کشور، نیروهای امنیتی به داخل جمعیت گاز اشک‌آور شلیک کردند. تظاهرات در ساعت ۸ شب به وقت محلی آغاز شد و به فاصله‌ی کوتاهی در ساعت ۹:۴۵ شب به وقت محلی در منطقه‌هایی که اعتراضات جریان داشت ارتباط گوشی‌های موبایل با اینترنت قطع شد. برخلاف وضعیت تظاهرات آبانِ ۹۸ که دستکم سایت‌های داخلی هنوز مرتبط بودند، این‌بار از ارتباط با شبکه‌‌های داخلی هم محروم شد.

در زیر موردهای روزانه را توضیح می‌دهیم:  

۱ ژوئیه (۱۱ تیر) ـ وقفه‌های مدام در شرکت داتک

طبق داده‌های نقشه اطلاعات اوراکل، سیستم AS25124 متعلق به شرکت داتک در این روز دچار اختلال‌های مداوم شد. سبب آن هنوز مشخص نشده‌ و این شرکت توضیحی در این خصوص نداده ‌است.

۸ ژوئیه (۱۸ تیر) ـ انتقال ترافیک به سوی دِلتا تله‌کام و اختلال‌های گسترده

در این روز یک‌باره یازده شرکت مهم خدمات اینترنتی در ایران ترافیکِ خود را به سیستم AS29049 متعلق به «دلتا تله‌کام» منتقل کردند. این انتقال‌ها موجب وقفه‌های گسترده در شبکه شد و مقام‌های مسئول را مجبور به توضیح در این مورد کرد. سجاد بُنابی، معاون هیأت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت در توییتر خود نوشت، «با قطعی گسترده‌ی اینترنت در خارج از مرزهای ایران به ویژه در ارمنستان و ترکیه مواجهیم. در حال بازگردانی مسیرها به سمت جنوب هستیم.» شرکت دلتا تله‌کام در کشور آذربایجان قرار دارد.

طبق داده‌های نقشه اطلاعات اوراکل، نام ۱۱ شرکت خدمات اینترنتی که دچار این اختلال‌ها شدند به شرح زیر است:

1. سیستم AS433754 از شرکت آسیاتِک (Asia Tech Inc.)
2. سیستم AS31549 از شرکت آریا شاتل (Aria Shatel Company Ltd.)
3. سیستم AS12880 از شرکت تی‌سی‌آی (TCI)
4. سیستم AS59441 از شرکت تله‌کام فید ایرانیَن (Telecom Feed Iranian Co.)
5. سیستم AS16322 از شرکت پارس آنلاین (PJS)
6. سیستم  AS25124 از شرکت داتک اینترنت انجینیِر (Datak Internet Engineer)
7. سیستم AS1756 از شرکت شیراز همیار (Shiraz Hamyar Co.)
8. سیستم AS50810 از شرکت ارتباطات مبین‌نِت (Mobin Net Communications Company)
9. سیستم AS48309 از شرکت آریانا گستر سپادا (PJCS)
10. سیستم AS57497 از شرکت فراسو سامانه پاسارگاد (Faraso Samaneh Pasargad Ltd.) 
11. سیستم AS44244 از شرکت ایرانسل (Iran Cell Service and Communication Company)

نمایه‌های زیر نشان‌دهنده‌ی مدت‌ زمانی است که ترافیک به دِلتا تله‌کام (Delta Telecom) وابسته شده بود. انتقال ترافیک از اواخر ماه ژوئن شروع شده و بیشتر ماه ژوئیه را در بر می‌گیرد. در برخی موارد این وابستگی به دِلتا تله‌کام به ماه اوت نیز می‌رسد (مثل مورد آسیاتِک AS433754).

۱۰ ژوئیه (۲۰ تیر) ـ قطع سرویس به دلیل «قطع فیبر نوری»

طبق خبر ماهنامه پیوست، قطعِ کابل فیبر نوری میان برج میلاد و ساختمان شرکت ارتباطات زیرساخت (TIC) موجب یک وقفه‌ی مهم در خدمات اینترنتی در این تاریخ شد. به دنبال قطع کابل، مرکز اطلاعات یا دیتاسنتنر آسیاتِک واقع در برج میلاد به همراه سایت‌هایی که آنجا میزبانی می‌شدند، از جمله سایت خود ماهنامه پیوست، از دسترس خارج شدند. 

داده‌های نقشه‌ی اطلاعات اوراکل نشان داد که سیستم AS57497 متعلق به شرکت فراسو سامانه پاسارگاد در همین روز به طور موقت دچار قطع ارتباط شد.تا کنون معلوم نیست که آیا این اختلال به دلیل قطع کابل برج میلاد بوده یا دلیل دیگری داشته‌ است.

۱۶ ژوئیه (۲۶ تیر) ـ قطع ارتباط مجدد مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات

همانند ماه گذشته، شبکه‌ی مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات (IPM) باز هم به طور کامل در این روز دچار قطع ارتباط شد. 

پیش از این، در روزهای ۱۷ و ۱۸ ژوئن/۲۸ و ۲۹ خرداد، ارتباط مرکز تحقیقات با اینترنت قطع شده بود بدون اینکه سخنگویان این مرکز یا مقام‌های دولتی در این باره توضیح بدهند.

۱۶ ژوئیه (۲۶ تیر) ـ قطع اینترنت محلی در بهبهان

در این روز در شهر بهبهان مأموران امنیتی برای مقابله با تظاهرات خیابانی و پراکندن مردم به آنها گاز اشک‌آور شلیک کردند. اعتراضات حوالی ساعت ۸ شب به وقت محلی شروع شد. ساعتی بعد، کاربرانی که در محل تظاهرات به سر می‌بردند متوجه شدند ارتباطِ گوشی‌های همراه آنها با اینترنت قطع شده‌است. این وضعیت با تظاهرات سراسری آبان ۹۸ از این جهت متفاوت بود که این‌بار حتا دسترسی به شبکه‌ی داخلی هم ناممکن شده و خاموشی به طور کامل صورت گرفته بود. 

با کمال تأسف، هیچ ابزار رصدگیری نتوانست نشانی از این اختلالِ جدی را ثبت کند. فیلترواچ تنها از طریق تحقیق میدانی و تماس مستقیم، و نیز اطلاعاتی که از یک شرکت فن‌آوری به دست آورده، توانست این خاموشیِ شبکه‌ای را به تأیید برساند. این شرکتِ فن‌آوری به شرط محرمانه ماندن نامش حاضر شد اطلاعات خود را در اختیار فیلترواچ بگذارد. 

از تاریخ ۱۱ ژوئیه/ ۲۱ تیر پیامی در گروه‌های واتزاَپ در شهر بهبهان دست به دست می‌گشت که در آن از مردم دعوت شده بود در اعتراض به «گرانی و اوضاع بد معیشتی و واگذاری کیش و منابع نفتی کشور به دولت چین»، در ساعت ۸ به وقت محلی به تجمع‌های مردمی بپیوندند. منشأ  این پیام ناشناخته ماند.

سرانجام در نیمه‌شب ارتباط اینترنت دوباره برقرار شد، وقتی که تظاهرات دیگر به پایان رسیده بود. طبق منابع خبری در بهبهان، در طول تظاهرات، برای کسانی که فقط دو کیلومتر با محل این رویداد فاصله داشتند، اینترنت کاملاً در دسترس و بدون اختلال بود. مقامات دولتی هرگز قطع اینترنت در محل اعتراضات را تأیید نکردند.

۱۴ ژوئیه (۲۴ تیر) ـ سه ساعت قطع اینترنت به گزارش نِت‌بلاکز

طبق خبری از نِت‌بلاکز در این روز، حوالی ساعت ۹:۳۰ به وقت محلی، «چندین شبکه» به مدت سه ساعت دچار قطع ارتباط شدند. این درست مصادف بود با کارزار «#اعدام_نکنید» در رسانه‌های اجتماعی. 

۲۴ ژوئیه (۳ مرداد) ـ خاموشی ارتباط شرکت خدمات ابری پارس‌پَک

سیستم AS20631 (پارس پروا) به نام «پارس‌پَک» یک شرکت فن‌آوری ابری و پخش محتوا روی شبکه‌ها است که در این روز تقریباً به طور کامل ارتباطش با اینترنت محروم شد. مقام‌های دولتی و خود شرکت دلیلی برای این قطع ارتباط ذکر نکردند.