در ماه ژوئن (خرداد/تیر) کاربران اینترنت بازهم با یک رشته اختلال در شبکهها مواجه بودند. مثل گذشته، این اختلالها عمدتاً همراه بود با سکوت مقامهای دولتی و عدم پاسخگوییِ عرضهکنندگان خدمات اینترنتی.
علیرغم این سکوت، تأثیر این اختلالها بسیار بارز بود. هنگامی که هیچ توضیحی در مورد قطع اینترنت داده نمیشود، به این سؤظن دامن زده میشود که مقامهای مسئول در صدد ایجاد تغییراتی در زیرساخت شبکهی اینترنت هستند تا زمینهی بومیسازی بیشترِ آن را فراهم کنند، آنهم در شرایطی که نه نظارتِ مردمی بر این اقدامها وجود دارد و نه وسیلهای که مقامهای مسئول را به پاسخگویی ملزم کند.
تنها در یک مورد محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات مجبور به پاسخگویی شد؛ آنهم پس از اینکه تعداد بیشماری از توییتهای شکایتآمیز در تاریخ ۱۹ ژوئن / ۳۰ خرداد اختلالهای مدام را متذکر شدند. او گفت به علت «اُفت ولتاژ» ارتباط شبکهی همراه اول (MCI) و سیستم موبایل سراسری (GSM) دچار وقفه شده بوده است.
طی این ماه، هشت مورد از اختلال در شبکهها و یک مورد قطعِ کوتاهمدت و محلیِ اینترنت را مستند کردیم. از بررسی و تحلیل روز به روز در ماه ژوئن، موارد کلیدی زیر را برمیشماریم.
۱ ژوئن (۱۲ خرداد) ـ قطعِ کوتاه مدت
در نخستین روز ماه ژوئن/ ۱۲ خرداد ۹۹، دادههای مرکز «ردگیری و تحلیل خاموشی اینترنت ـ آیودا» (IODA) خبر از یک قطع کوتاهمدت در فاصلهی زمانی ۱۱:۲۵-۱۱:۳۵ به وقت استاندارد جهانی (UTC) دادند. به نظر میرسد که سیستم AS56402 ــ متعلق به شرکت دادهگستر عصرنوین پ ج س ــ بیشتر از شبکههای دیگر دچار این وقفه شد. هیچ توضیحی از سوی هیچ مقامی در مورد این خاموشی داده نشد.
۱۶ ژوئن (۲۷ خرداد) ـ مدیریت دامنههای اصلیِ ایران آفلاین میشود
شبکهی مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات (IPM) از ساعت ۱۲:۰۰ به وقت استاندارد جهانی به مدت سه ساعت به طور کامل دچار قطع اینترنت شد. این وقفه از این لحاظ اهمیت دارد که این مرکز مسئولیت مدیریت دامنههای (domain) اصلی داخل ایران مثل داتآیآر (.ir) را به عهده دارد. این دومین بار در سال ۲۰۲۰ است که مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات دچار وقفه در ارتباط اینترنتی میشود، بدون آنکه هیچ توضیحی از سوی این مرکز یا از طرف سایر مقامهای دولتی در این مورد داده شود. پیش از این در تاریخ ۲۶ مارس / ۷ فروردین بود که به مدت ۲۷ ساعت ارتباط مرکز با اینترنت قطع شده بود.
۱۷ ژوئن (۲۸ خرداد) ـ اختلالهای مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ادامه مییابد
شبکه مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات در این روز هم دچار وقفه شد. این بار، اختلال در این مرکز به یک شرکت عرضهکنندهی خدمات اینترنتی هم سرایت کرد. مرکز تحقیقات، خود به شرکتی دیگر سرویس میدهد به نام شرکت ارتباطات فرهنگآزما (AS44889). این شرکت عرضهکنندهی خدماتی است از قبیل طراحی و اجرای دیتاسنتر، شبکههای فیبر نوری، بیسیم (وایرلس)، تلفن اینترنتی (VoIP)، سیستمهای مانیتورینگ اتاق سِروِر، امنیت شبکه، پهنای باند اختصاصی، و امضای دیجیتال.
در نمایه (اسکرینشات) زیر، بر اساس نقشه اطلاعات اوراکل (OIM)، ما اطلاعات جانبی دیگر مربوط به شرکت ارتباطات فرهنگآزما (AS44889) را حذف کردیم تا درک بهتری داشته باشیم از اینکه چگونه قطع ارتباط مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات بر این شبکه اثر گذاشت.
در یک رویداد دیگر، شرکت رایکیزا (AS49832) نیز دچار قطع ارتباط با اینترنت شد. این اختلال از ساعت ۱۲ ظهر این روز تا تاریخ ۲۴ ژوئن/ ۴ تیر در همین ساعت به طول انجامید. شرکت رایکیزا یک مرکز تبادل ترافیک اینترنتی است که دولت ایران در فوریه ۲۰۲۰ استفاده از آن را آغاز کرد.
AS49832 آفلاین شد.
AS49832 دوباره وصل شد.
۱۸ ژوئن(۲۹ خرداد) ـ اختلالهای بیشتر در مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات
برای بار سوم در این ماه، دادههای نقشه اطلاعات اوراکل (OIM) یک اختلال اساسی را نشان میدهد که باز هم دامنگیرِ شرکت ارتباطات فرهنگآزما (AS44889) شد.
۱۹ ژوئن (۳۰ خرداد)ـ جهرمی قطع سرویس را تأیید میکند و «اُفت ولتاژ» را دلیل میآورد
طبق گزارش کاربران در توییتر، شرکت ارتباطات سیار «همراه اول» (MCI) و سیستم موبایل سراسری (GSM) در این روز به طور کامل ارتباطشان با اینترنت جهانی و شبکه ملی اطلاعات قطع شد. هیچ اطلاعیهای از سوی همراه اول و هیچ توضیحی از سوی مقامهای دولتی در اینباره داده نشد. کاربران شکایت خود را به توییتر برده و متوجه وزیر ارتباطات، آذری جهرمی کردند و سرانجام او را واداشتند که در این باره توضیح دهد. جهرمی نوشت:
« افت ولتاژ در فیدرهای ورودی مرکز مخابراتی شهید رمضانی همراه اول و خاموش شدن بخشی از تجهیزات شبکه. اختلال هماکنون برطرف شده و شبکه در حال بازگشت به شرایط عادی است.»
۲۵ ژوئن (۵ تیر) – اختلالهای شاتل در تهران
حدود ساعت ۱۱:۳۰ به وقت استاندارد جهانی (۱۴:۰۰ وقت محلی تهران)، رادار ابرآروان که رصدکنندهی وضعیت ارتباطاتِ آنلاین است، نشان داد که در شبکهی تهرانشاتل وقفهی قابل توجهی صورت گرفته است.
ابرآروان جزییات بیشتری ارائه نمیکند. فیلترواچ این اطلاعات را با دادههای نقشه اطلاعات اوراکل مطابقت داد و متوجه شد که یک انتقال بزرگ ترافیک در شبکه تهرانشاتل بر روی سیستمهای AS48159 و AS31549 به وقوع پیوسته است. در هر دو سیستم، «دلتا تلهکام» منبع اصلیِ ترافیک شد. در دو نمایهی زیر، ما اطلاعات دلتا تلهکام را حذف کردیم تا انتقال ترافیک به طور واضحتری نشان داده شود.
۲۷ ژوئن (۷ تیر)ـ انتقال بزرگ ترافیک در مبیننت
ساعت ۶:۵۵ به وقت استاندارد جهانی (۱۱:۲۵ وقت محلی تهران) رصدگر ابرآروان نشان داد که شرکت خدمات اینترنتی مبیننت دچار اختلال شبکهای شده است.
دادههای نقشه اوراکل نشان داد که مبیننت (AS50810) به طرز محسوی در حال انتقال ترافیک است. منبع ترافیک به AS29049 منتقل شد در همان حال که سایر منابع به آفلاین کشانده شدند.
در نمایهی زیر برگرفته از دادههای نقشه اوراکل (OMI)، ما اطلاعات مربوط به AS29049 را حذف کردیم تا قطع ارتباط به شکل واضحتری نمایان شود.