گزارش «حقوق دیجیتال و مسئولیت شرکت‌های فناوری در ایران»، به تاثیر عملکرد شرکت‌های فناوری بر حقوق کاربران ایرانی می‌پردازد و مسئولیت این شرکت‌ها را در قبال حقوق کاربران خود مورد بررسی قرار میدهد. ما از ژانویه تا سپتامبر سال ۲۰۲۰، تعهدات حقوق بشری چند شرکت فناوری در ایران را مورد بررسی قرار دادیم. روش پژوهش این گزارش بر اساس نسخه‌ی برگرفته شده از «شاخص رتبه‌بندی مسئولیت شرکت‌ها در قبال حقوق دیجیتال (RDR)» تهیه شده است. از سال ۲۰۱۵ شاخص RDR به ارزیابی شیوه‌ها و سیاست‌گذاری‌های علنی قدرتمندترین شرکت‌های اینترنتی، تلفنی و مخابراتی دنیا و تاثیر آنها بر حق آزادی بیان و حریم خصوصی کاربران، پرداخته است. پژوهشگران حوزه حقوق دیجیتال در سراسر جهان، از جمله روسیه، کنیا، سنگال، کشورهای عربی، هند و پاکستان نیز این روش را برای ارزیابی شرکت‌ها در کشورهای خود به کار گرفته‌اند و برای هدایت شرکت‌ها به سمت شفافیت بیشتر از آن استفاده می‌کنند. حالا این اولین بار است که روش پژوهش شاخص RDR برای بررسی سیاست‌گذاری‌های شرکت‌های فناوری در ایران، به کار گرفته می‌شود.
اولین قدم برای اینکه شرکت‌ها تعهدات خود را نسبت به حقوق بنیادین کاربران نشان دهند، این است که سیاست‌گذاری‌ها و روش‌های کاری خود را که بر این حقوق تاثیر می‌گذارند، به صورت علنی اعلام کنند. شفافیت، تقاضا برای مسئولیت‌‌پذیری را میسر می‌سازد؛ وقتی که سیاست‌گذاری‌ها و شیوه‌های کار به صورت علنی در دسترس باشند، روزنامه‌نگاران می‌توانند از آنها در گزارش‌های تحقیقاتی خود استفاده کنند؛ ناظران فناوری می‌توانند تطابق ادعا و عمل را در محصولات به بوته آزمایش بگذارند؛ و گروه‌های جامعه مدنی و متخصصان حوزه قضایی می‌توانند نقاط قوت و ضعف سیاست‌های سازمانی را ارزیابی کنند. ما امیدواریم که با انتشار این گزارش، اهمیت وجود شفافیت و پایبندی به حقوق بشر را — آنچنان که در«اصول راهنمای تجارت و حقوق بشر سازمان ملل» آمده است — در ارتباط با شرکت‌های فناوری ایرانی، در مرکز توجه قرار دهیم.
ما در این نسخه از گزارش، روش‌های کاری و سیاست‌گذاری‌های علنی سرویس‌های پیام‌رسانی که روزانه از طرف کاربران ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند را بررسی کردیم. این شرکت‌ها شامل چهارسرویس پیام‌رسان داخلی: «سروش»، «گپ»، «بله» و «بیسفون» و همچنین دو همتای غیر ایرانی آنها یعنی «واتس‌اپ» و «تلگرام» هستند. هر ما در این گزارش چند تصمیم گرفتیم که اپلیکیشن‌های پیام‌رسان را ارزیابی کنیم، خوانندگان این گزارش باید بدانند که تقریباً تمام مولفه‌های مورد استفاده برای سنجش اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، می‌توانند در مورد دیگر خدمات تلفن همراه و شرکت‌های اینترنتی نیز به کار گرفته شوند.
